Maškarthemutni konvencia kontra e rasno diskriminacia

05 December 2000

Romani language version of the International Convention on the Elimination of All Forms of Racial Discrimination

New York, 7-to marto 1966-to berš.

E tema save die piri signatura /somnatura telal kadi konvencia, ersonalno e aktivitetura an ko-operacia Jekhethaneske naciengo, te khetane aresen šerutno gindo e Jekhethaneske naciengo te zuraren thaj te ispiden te respektuilpe e manušengo čačipen thaj e bazično sloboda bi diferenciako pala e rasa, dal si o masnuš murš vol džuvlji, savi čhib o manuš vakarel thaj savi religia kamel,

Gindosa kaj e univerazalno deklaracia pala e manušenge čačimata vazdel opre e ideja kaj sa e manuša bianenpe sar slobodne thaj egalne (jekh sar aver) thaj kaj svako šaj lel vol kerel protekcia pala pire čačimata thaj e slobode save si romosardine kate bi diferenciako pe rasa, po kolori vol pe nacia,

Gindosa kaj si savore egalne (jekh sar aver) anglal o krisi thaj kaj si savoren čačipen pe egalno protekcia katar svako diskriminacia, kaj e Jekhethaneske nacie či kamen o kolonojalizmo, segregacia thaj diskriminacia pe svako than an sasti luma thaj kaj e deklaracia kontra o kolonializmo (kaj si dindi e sloboda e themenge save ses kolonie) 14. Decembreo 1960. Berš (rezolucia 1514 /XV/general kongresoski) die konfirmacia kaj trubul so maj sigo te phagavelpe kava bilačhipen,

Gindosa kaj e deklaracia Jekhethaneske naciengo pala o maripen kontra e rasno diskriminacia, 20. Novembri 1963. Berš (rezolucia 1904/XVIII/general kongresoski) del konfirmacia kaj trubul so majsigo te phagavelpe svako rasno diskriminacia an sasti luma thaj kaj trubul so majbaro respekto pala o manuš,
bul te avel tradino po krisi thaj kaj si svako diskriminacia bilačhi,

Gindosa (vadži/inke jekh drom) kaj e diskriminacia maškar e manuša an relacia pala e rasa, o kolori nacia si jekh baro bilačhipen po drom te kerelpe šukar amalipen maškar e manuša,

Gindosa kaj e rasne problemura naj an relacia pala e idealura an jekh manuši-kano amalipen,

Grižasa kaj e rasno diskriminacia inke/vadži trail an varesave thema, an varesave themeske governura,
o phagaven rasno diskriminacia thaj kaj ka keren e protekcia te na barol e nacional-doktrina thaj te kade ažutinen hatjaripen maškar e rase thaj te keren maškar-themutno amalipen ande savo či avel rasno segregacia thaj diskriminacia,

Gindosa kaj si kerdini e konvencia kontra e diskriminacia kana o manuš kamel te butjarel so e maškarthemutni organizacia akceptuisarda an 1958. Berš thaj vi e konvencia kontra e diskriminacia ande edukacia so lia e organizacia Jekhethaneske naciengi pala e edukacia, thaj kultura an 1960. berš,

Mangipasa te realizuil e principura save si ramosardine an deklaracia Jekhethaneske naciengi kontra svako diskriminacia thaj te kerenpe so majbare aktivitetura te godo realizuilpe,

JEKTO ŠERUTNO KOTOR

Kotor 1

1. An kadi konvencia kana phenelpe “rasno diskriminacia” godo si an relacia pala svako diferencia savo kerelpe maškar e manuša thaj savo si bazirime pe rasa, kolori/farba, pe nacia thaj sar rezultato si te phagarenpe politikake, ekonomikake,socialne thaj kulturne čačimata so trubul te avel svakone manuše.
2. Kadi konvencia naj ande relacia pala e diferencie thaj limitura save keren e membrura kadale konveciake maškar e manuša saven si godole themesko pasporti thaj e manuša save aven andar aver them.
3. Ni jekh paragrafo an kadi konvencia našti hatjarelpe sar phagaripe pala e themenge zakonura save die piri signatura/somnatura telal e šerutni konvencia vaš e Jekhethaneske nacie an relacia pala e minoritetura, pala e themengo pasporti thaj kadi direkcia trubul te respektuilpe svakone naciasa.
4. Specialne aktivitetura save si kerdine te vazden opre varesave nacie vol etnikane grupura (lengo anglunipen) vol te arakhen/ protektuin varesave manušen an direkcia te realizuin pire čačimata či ka lenpe sar rasno diskriminacia, numaj trubul te lelpe sama te na kerelpe sar rezultato kaj jekh etnikani vol rasno grupa dikhelpe averčhande deso aver. Kadale aktivitetura či trubun te aven pe zor an momento kana e reslipena realizuinpe.

Kotor 2

1. E thema save di piri signatura/somnatura telal kadi konvencia oficielno phende kaj chi kamen e diskriminacia thaj lie pe peste responsabiliteto te keren e aktivitetuura thaj e politika savi džal an direkcia te phagarel svako rasno diskriminacia thaj savi ka ažutil te vazdelpe opre hatjaripen maškar e nacie te kerelpe godo so si kate ramosardino/skrinisardo:

a) E thema save die piri signatura/somnatura telal kadi konvencia lie pe peste obligacia te na keren rasno diskriminacia vol te na keren diskriminacia kontra varesavo manuš, kontra varesavi grupa vol institucia thaj trubul te sa e aktivitetura e šerutne themeske institucie keren godo so lie pe peste sar obligacia;
b) Svakone theme savo dia piri signatura/somnato telal kadi konvencia si obligacia te na vazdel opre vol kerel protekcia pala e rasno diskriminacia savo kerel varesavo manuš vol organizacia;
c) Svako them savo dia piri signatura/somnato telal kadi konvencia trubul te kerel sa e aktivitetura thaj te kerel analiza pala e politika thaj e zakonura save vazden opre e rasno diskriminacia;
d) Svako them savo die piri signatura/somnato telal kadi konvencia trubul te kerel e aktivitetura te kerel prohibicia pala e rasno diskriminacia savo kerel varesavo manuš grupa vol organizcia thaj vi te phagavel godo;
e) Svako them savo die piri signatura/somnato telal kadi konvencia trubul te ažutil e amalipa save marenpe kontra e rasno diskriminacia thaj e thema trubun te marenpe vi kontra sa so kamel te vazdel opre e rasno diskriminacia.

2. Ethema save die piri signatura/somnatura telal kadi konvencia ka keren specialne aktivitetura an sociologia, ekonomika, kultura te bararenpe varesave rasne grupe vol te bararen gindipen e manušengo save si ande kadale grupe an direkcia te avelen garancia thaj egaliteto te keren pire manušikane čačimata. Kadale aktivitetura či trubun te keren sar rezultato te varesave rasne grupe aven an majlačhi vol majbilačhi pozicia averendar kana realizuinpe e reslipena sostar si vi kerdine majanglal kadala aktivitetura?

Kotor 3

E thema save die piri signatura/somnatura telal kadi konvencia krisaren svako segregacia vi aparthejd thaj len pe peste sama te pe piri phuv/teritoria keren prohibicia (najšaipen) pala svako rasno diskriminacia.

Kotor 4

E thema save die piri signatura/somnatura telal kadi konvencia zurale krisaren svako propaganda savi si bazirime pe teoria savi phenel kaj si varesavi rasa majbari averatar. E them lie pe peste obligacia te keren e aktivitetura save si an direkcia te phagaven svako diskriminacia thaj sa so e thema keren ka avel an relacia pala e univerzalno deklaracia vaš e manušenge čačimata thaj pala e čačimata save si ramosardine an kotor 5. kadale konvenciako kaj užes phenelpe:

1. Te lelpe sar došalipen svako ideja savi si an relacia pala o rasno bihatjaripen, svako tradipe pe rasno bihatjaripen sar vi svako hoji kontra svako rasa vol varesavi grupa saves si aver kolori-farba vol savi si aver nacia. Te lelpe sar došalipen svako ažutipen, vi e lovengo ažutipen, pala e rasne aktivitetura;
2. E thema save di piri signatura/somnatura telal kadi konvencia trubun te den oficielno informacia kaj si kadale informacie kontra o čačipen thaj te keren prohibicia pala o butjaripen e organizaciengo save vazden opre o rasizmo vol save ažutinen o rasizmo thaj pe aver rig e thema oficielno trubun te phenen kaj si aktivitetura kadale organizaciengo kontra o čačipen;
3. E thema save die piri signatura/somnatura telal kadi konvencia či troman te muken e oficielne institucie te vazden opre e rasno diskriminacia vol te ažutinen godo.

Kotor 5

An relacia pala o kotor 2. kadale konvenciako e themen save die piri signatura/somnato telal kadi konvencia si obligacia te keren prohibicia vol te mudaren svako rasno diskriminacia thaj te den čačipen svakone manuše te avel egalno, jekh sar aver, anglal o čačipen bi diferenciako pe rasa, kolori/farba vol nacia. Kava specialno trubul te respektuilpe an relacia pala o:

1. čačipen po egalno proceso anglal o krisi vol svako aver krisi;
2. čačipen po slobodno dživdipen e manušesko bi darako, čačipen pe themeski protekcia/arakhipen katar svako violencia thaj dukhavipen vi katar e manuša save keren butji an oficielne institucie vi katar aver manuša, katar e grupa vol varesavi institucia;
3. politikake čačimata specialno e čačimata pe politikake alosaripa, čačipen pe politikako glaso pe politikaki kandidatura, čačipen svakones manušes te lel than ando themesko governo, te lel than pe svako oficielno funkcia;
4. aver civilne čačimata specialno:

i) čačipen svakone manuše te slobodno phirel thaj te alosarel o them kaj ka trail;
ii) čačipen svakone manuše te džal andar varesavo them vi te džal andar piro them thaj vi te irilpe/avel palpale;
iii) te phenel ko si-savi nacia;
iv) čačipen svakone manuše te prandilpe kasa kamel;
v) svakone si čačipen pe phuv, kher vol aver barvalipen;
adesko barvalipen;
vi) svakones si čačipen pe pala-dadesko barvalipen;
vii) svakones si čačipen po slobodno gindipen thaj religia;
viii) svakones si čačipen po slobodno gindipen thaj te phenel slobodno godo so gindil;
ix) svakones si čačipen te kerel varesavo kidipe (savo si lačho, bi-maripasko) thaj svakones si čačipe te khetanilpe averenca;

5. svakones si čačipen pe ekonomikake, socialne thaj kulturake čačimata specialno:

i) čačipen po butjaripe, po slobodno alosaripe pala godo sarsavi butji o manuš kamel te kerel, pe egalutne butjake kondicie, pe manušeski protekcia kana naj les butjako than, pala egalno pokinipe sar vi avere manuše kana liduj keren egalno butji;
ii) svakones si čačipen te kerel sindikato thaj te lel than gothe;
iii) svakones si čačipen po kher;
iv) svakones si čačipen po sastipen, pe medicinako ažutipen, pe socialno protekcia thaj socialno ažutipen;
v) svakones si čačipen pe normalno vi specialno edukacia;
vi) svakones si čačipen te egalno lel than an varesave kulturake aktivitetura;

6. svanones si čačipen te džal pe varesave oficielne thana sar: hotelura, restorantura, festivalura, parkura.

Kotor 6

E thema save die piri signatura/somnatura telal kadi konvencia ka den svakone manuše (save si telal lengi jurisdikcia) protekcia thaj čačipen te keren rovipasko lil savo šaj te bičhalen po nacionalno krisi vol pe varesavi aver themeski institucia kontra svako rasno diskriminacia savi šaj dukhavel leske personalne čačimata thaj leski sloboda. E dukhade manuše si vi čačipen te rodel katar o krisi love te vareko kerel diskriminacia kontra leste.

Kotor 7

E thema save die piri signatura/somnatura telal kadi konvencia lie pe peste obligacia te keren aktivitetura specialno pala e edukacia, kultura, pala e informacie an direkcia te so majbut phagaven e rasno diskriminacia thaj pe aver rig te vazden opre hatjaripen maškar e manuša , tolerancia, amalipen maškar e thema, maškar e rasne thaj etnikane grupe thaj majpalal te vazden opre e Deklaracia pala e Jekhethaneske nacie kontra e rasno diskriminacia vi te vazden opre kadi konvencia.

DUJTO ŠERUTNO KOTOR

Kotor 8

1. Kerdino si o komiteto savo kamel te phagavel e rasno diskriminacia (Majdur an akava teksto komiteto) an savo lie than dešohto manuša save si but-džangle sar manuša saven si bare moralne kvalitetura. E komitetoske mebruren maškar peste alosaren e thema save die piri signatura/somnatura telal kadi konvencia. E komitetoske membrura keren kidipa ande piro anav. Važno/importanto si te phenelpe kaj kana alosarenpe e manuša ande kava komiteto dikhelpe vi katar aven thaj vi lelpe sama pala e šerutne jurisdikane sistemura.
2. E komitetoske membrura alosarenpe po garudino alosaripe an relacia pala e kandidatura save e thema kamen te šuven/thon an komiteto. Svako them savo die piri signatura telal kadi konvencia šaj ispidel pire kandidato saves majanglal alosarda maškar pire manuša.
3. Majangluno alosaripe ka kerelpe šov čhon katar o djes kana oficielno avel tradini kade konvencia avri. Trin čhon majanglal o alosaripen o general membrura pala kadi organizacia thaj akharel len te den sugestia pala e kandidatura save kamen te šuven/thon an komiteto thaj pala kava si len duj-čhonengo periodo. O general sekretari kerel jekh lil an savo skrinil/lekharel e kandidatorenge anava thaj telal skrinil/ramol andar savo them aven thaj ko die sugestia pala lende.
4. Alosaripen pala e komitetoske membrura kerelpe po kidipe savo kerel o general sekretari pala e Jelhethaneske nacie po than kaj kadi organizacia bešel. Pe kava kidipe trubul te avel minimum duj-trito kotor katar e thema save si membrura pala e Jekhethaneske nacie (kvorum). An komiteto den e kandidatura saven si majbut glasura thaj saven si apsolutno butipen katar e themenge delegatura save lie than po kidipe thaj save den piro glaso.
5. 
   a) E komitetoske membrura alosarenpe pe štar beršengo periodo. O mandato pala inja membrura save si alosardine po majangluno alosaripen agorilpe pala duj berš. Majpalal o angluno alosaripen o komitetosko perzidento alosarel kadalen inja membruren.
   b) O them savo die piri signatura/somnato telal kadi konvencia alosarel (del avere kandidato) neve manuše savo del an komiteto te o komiteto del oficielno šaipen.

6. E thema save die piri signatura /somnatura telal kadi konvencia den love pala e membrura save butjaren ando komiteto.

Kotor 9

1. E thema save die piri signatura/somnatura telal kadi konvencia ka den e general-sekretareske vaš e Jekhethaneske nacie reportura pala e aktivitetura (ando krisi, ande administracia) save si an relacia pala kadi konvencia:

a) maximum an jekh-beršesko periodo katar o djes kana si kadi konvencia oficielno tradini avri;
b) pala godo e reportura ka denpe svako dujto berš thaj kana o komiteto godo rodel. Thaj majpalal o komiteto šaj rodel katar e thema vi special informacie save naj ramome/skrinisarde ande raportura.

2. O komiteto del svako berš e general kongresoske Jekhethaneske naciengo, perdal o general sekretari, raporto pala piro butjaripen thaj vov šaj del vi varesave sugestie an relacia pala e reportura sae bičhalde leske e thema save die piri signatura/somnatura telal kadi konvencia. O komiteto phenel pire sugestie e general-kongresoske vol phenel e sugestie saven si e themen save die piri signatura/somnatura telal kadi konvencia.

Kotor 10

1. O komiteto korkore kerel pire čačimata
2. O komiteto alosarel pire sekretariato an dujbešengo periodo
3. O general sekretari Jekhethaneske naciengo si vi e komitetosko sekretari
4. O komiteto kerel sajekh pire kidipa po than kaj bešen e Jekhethaneske nacie.

Kotor 11

1. Te jekh them savo si membro e Jekhethaneske naciengo gindil kaj varesavo aver them či respektuil e paragrafura save si ramome/skrinisarde ande kadi konvencia godo šaj vi te phenelpe e komitetoske. Pala godo o komiteto del piro raporto. An trin-čhonengo periodo o them saves si intereso del e komitetoske lil an savo si dindi e explanacia thaj phenel save aktivitetura trubun te kerenpe an relacia te phagavelpe o problemo.
2. Te an šov-čhonengo periodo katar o djes kana si bičhaldo o lil o komiteto či phagavel o problemo kade sar e duj thema kamle e themen si čačipen te palem/inke jekhvar bičhalen e komitetoske lil.
3. O komiteto šaj te avel responsabilno te phagavel o problemo an relacia pala o paragrafo 2. kadale kotoresko feri an situacia kana dikhel kaj si sa kerdino te o problemo phagavelpe an relacia pala o maškarthemutno čačipen.
4. Pala svako pučipen o komiteto šaj rodel vadži/inke varesave informacie katar e thema save die piri signatura/somnatura telal kadi konvencia.
5. Kana o komiteto kerel analiza pala varesavo pučipen an relacia pala kava kotor e thema save die piri signatura/somnatura telal kadi konvencia thaj saven si intereso, si čačipen te bičhalen pire reprezentanto/delegato savo ka lel than an komiteto kana kerelpe diskusia pala kadi tema.

Kotor 12

1. 
   a) Kana o komiteto akceptuil thaj kerel analiza pala e informacie save gindil kaj trubul te džanel, o prezidento kerel jekh ad hoc komisia savi trubul te kerel palem/inke jekhvar phralipen maškar e them saven sas problemo. An godi komisia si pandž manuša saven kamen vi jekh vi aver rig (vi jekh vi aver them);
   b) Te an trin-čhonengo periodo e thema saven si problemo jekh averesa čhin keren o komiteto e komisiake membrura, saven, e thema save die piri signatura/somnatura telal kadi konvencia či alosarde ka alosarenpe po garudino alosaripen maškar e komitetoske membrura. Te o alosaripen kerelpe pe kado alosaripen trubul te den piro glaso duj-trito kotor katar e komtetoske mambrura.
    
2. E komitetoske membrura keren kidipe an piro anav. Von šaj vi te na aven andar e thema save krisinpe thaj šaj vi te aven andar e thema save die piri signatura/somnatura telal kadi konvencia.
3. E komisia alosarel pire delegato thaj kerel pire čačimata save respektuinpe maškar e komisia.
4. E komisia kerel pire kidipa an Jekhethaneske naciengo bešipasko than vol pe varesavo aver than kaj godo e komisia kamel.
5. O sekretariato an relacia pala o kotor 3. thaj 10. Kadale konvenciako ažutinel e komisiake kana e duj themen save si membrura an Jekhethaneske nacie krisinpe maškar peste. Von specialno ažutin kana trubun te alosarenpe e komisiake membrura.
6. E love pala e komisiake membrura den e thema save krisinpe pal e sugestia del o general sekretari pala e Jekhethaneske nacie.
7. Te godo trubul o general sekretari pokinel e komisiake thaj majpalal e thema save krisinpe irin e general skretareske e love.
8. E informacijue save akceptuil o komiteto denpe e komisiake pal e komisia šaj rodel e informacie vi katar e thema save krisinpe.

Kotor 13

1. Kana e komisia kerel analiza pala o problemo voj del e komitetoske prezidentose o raporto ande savo si ramome sa e faktura an relacia pala o problemo maškar e duj thema thaj del vi sugestie sar o problemo šaj te phagarelpe.
2. E komitetosko prezidento del e komisiako raporto e themenge save krisinpe. Kadala thema den informacia e komitetoske prezidento an trin-čhonengo periodo kamen vol kamen vol na te len e sugestie save si ramome an komisiako raporto.brura kadale konvenciako.

Kotor 14

1. Svako them savo die piri signatura/somnato telal kadi konvencia šaj phenel kana godo kamel kaj e komiteto si zor te lel thaj te kerel analiza pe lila save bičhalda o manuš vol varesavi grupa thaj save phenen kaj si o dukhavipe kontra lende kerdino an them savo si membro kadake konvenciako. O komiteto či akceptuil ni jekh generalno raporto savo interesuil e theme te ni die gasavi informacia.
2. Svako them savo die piri signatura/somnato telal kadi konvencia thaj savo oficielno phenel godo so si an relacia pala o paragrafo 1. šaj kerel jekh komiteto an relacia pala pire jurisdikane čačimata savo šaj lel thaj kerel e analiza pala e rovipaske lila save kamen te krisinpe godolese kaj vareko kerda tortura/violencia pe lende.
3. O them savo die piri signatura/somnato telal kadi konvencia te si les intereso del jekh oficielno informacia an relacia pala o paragrafo 1. Thaj del vi o anav e komitetosko savo vov kerda an relacia pala o kotor 2. E general sekretareske pala e Jekhthaneske nacie. O general sekretari jekh kopia pala kava lil bičhalel avere themenge save si membrura an Jekhethaneske nacie. E oficielno informacia šaj vi cirdelpe perdal jekh oficielno phenipen savo bičhalelpe general sekretareske Jekhethaneske naciengo. Kadala cirdipa našti aven an relacia pala e pučipa save si an Jekhethaneske nacienge komitetoski procedura.
4. O komiteto savo kerda o them pe piri teritoria an relacia pala o kotor 2. trubul te kerel evidencia pala e sa mangipaske lila thaj e kopie bičalenpe e general sekretareske Jekhethaneske naciengo. Godo so si ramosardino an kadala rovipaske lila našti khonik oficielno tradel avri.
5. Te o manuš savo bičhalda o rovipasko lil e komitetoske savo si an lesko them (katar si vi vov), an relacia pala o paragrafo 2. kadale kotoresko, či akceptuil varesavo oficielno lil katar kava komiteto an šov-čhonengo periodo atunči o manuš šaj piro rovipasko lil te bičhalel e Jekhethaneske naciengo komitetoske.
6.  
   a) Jekhethaneske naciengo komiteto majanglal informišil e theme katar avilo o rovipasko lil sar si (te si godo čačipen) dukhadino varesavo kotor kadale konvenciako. E manušesko identiteto (savo bičhalda o rovipasko lil) o komiteto či tromal te phenel te o manuš savo ramosarda o rovipasko lil godo či kamel. O komiteto či akceptuil anonimne lila/bi signaturako.
   b) Pala trin-čhonengo periodo o them, katar si bičhaldo e manušesko rovipasko lil, bičhalel o lil an savo del e explanacia an relacia pala o problemo thaj e šaipena sar te phagarelpe o problemo.
7.  
   a) O komiteto kerel analiza pala e oficielne raportura vi an relacia pala e informacie save bičhalde lese e thema saven si intereso vi o manuš savo bičhalda o rovipasko lil. O komiteto či kerel analiza pala o rovipasko lil savo bičhalda o dukhado manuš džikaj či dikhel dal vov bičhalda o rovipasko lil majanglal an themeske institucie kaj si kerdino o dukhavipen.
   b) O komiteto bičhavel pire sugestie thaj gindipa e themese saves si intereso thaj e manušese savo bičhalda o rovipasko lil.
    
8. O komiteto an piro jekhe beršesko raporto kerel cikni explanacia pala e sugestie thaj e gindipa save si an relacia pala o kotor 7. b)
9. E komiteto si oficielno šaipen te kerel e funkcie save si ramosardine an kava kotor numaj te minimum deš thema save si membrura pala kadi konvencia die oficielno raporto save si an relacia pala o paragrafo 1. kadale konvenciako.

Kotor 15

1. Ažukaripasa/aštjarimasa te realizuinpe e planura andar e Deklaracia save phenel kaj trubul te delpe biphanglipe (independant) e themenge save se kolonie, so si vi ramosardino an Rezolucia 1514 (XV) thaj so sas phanglino po general-kongreso Jekhethaneske uniake an 14. Decembro 1960. Berš, e kotora an kadi konvencia či keren limito po čačipen te kadala thema keren rovipaske lila. Kava čačipen e themenge save si kolonie den aver maškathemutne instrumentura thaj vi Jekhethaneske nacie vol lenge departmanura.
    
2. 
   a) O komiteto savo si kerdino ande relacia pala o pragrafo 1. Kotor 8. Kadale konveciako, akceptuil e kopia katar e rovipaske lila save aven katar e teritorie vol thema saven naj autonomia vol katar e teritoria pe savi kerelpe rezolucia 1514.(XV) katar o generalno kongreso an relacia pala e pučipa andar kadi konvencia thaj save si bičhalde e Jekhethaneske nacienge;
   b) komiteto akceptuil katar e departmanura Jekhthaneske nacienge e kopia pala o raporto katar e zakonengeri, administrativno, krisipaske vol aver aktivitetura save si an relacia pala e principura kadale konvenciaki thaj save si administrativno kerdine pe varesave teritorie an relacia pala o paragrafo 15/2/a thaj save den gindipa thaj rekomodacie kadale departmanurenge.
    
3. O komiteto an pire raportura Jekhethaneske nacienge thol/šuvel jekh cikni explanacia katar e rovipaske lila thaj e reportura save akceptuisarda katar e departmanura Jekhethaneske naciengo sar vi pire gindipa thaj rekomodacie an relacia pala kadale rovipaske lila thaj raportura.
4. O komiteto bičhavel jekh mangipasko lil general sekretareske Jekhethaneske nacienge te del lese sa e informacie save si an relacia pala e reslipa kadale konvenciake thaj save si an relacia pala e teritorialne problemura save si ramosarde an paragrafo 2/a kadale kotoresko an kadi konvencia.

Kotor 16

E paragrafura kadale konvenciako, an relacia pala e problemura sar te phagarelpe varesavo rovipasko lil, realizuinpe bi bilačhipasa pe aver krisipaske procesura thaj pala lengo phagaripen an relacia pala e diskriminacia thaj vi an relacia pala varesave bazične instrumentura Jekhethaneske nacienge.

TRITO ŠERUTNO KOTOR

Kotor 17

1. Kadi konvencia putardi si svakone themese te šuvel piri signatura savo si membro Jekhthaneske naciengo vol svakonese kon si membro an varesavo specialno departmano Jekhethaneske naciengo. E konvencia si putardi pe signatura svakone themese savo si membro pala o maškathemutno čačipasko krisi thaj vi svakone themese kas o generalno kongresi jekhethaneske naciengo alosarel te avel an avutno vakti/vrama lesko membro.
2. Kadi konvencia del sugestia te kerelpe e ratifikacia pala e instrumentura thaj e ratifikacia deponuilpe ka general-sekretari Jekhethaneske naciengo.

Kotor 18

1. Membro kadale konvenciako šaj avel svako them savo si thodino an paragrafo 1. kotor 17. kadale konvenciako.
2. Te varesavo them kamel te avel mebro kadale konvenciako deponuinpe e instrumentura (te lelpe o than) ka general-sekretari Jekhethaneske naciengo.

Kotor 19

1. Kadi konvencia oficielno ka avel tradini avri tranda djes katar o djes kana si deponuisardi ka general seretari Jekhethaneske naciengo biš thaj eftato ratifikaciono instrumento vol o instrumento kaj varesavo them lel than an kadi konvencia.
2. Svakone themese savo ratifikuil kadi konvencia vol lel than pala o biš thaj eftato ratifikaciono kontrakto, kadale konvencia ka avel oficielno zor trandato djes katar o djes kana si deponuime katar o them savo del ratifikaciono instrumento vol instrumento kaj ka lel than.

Kotor 20

1. O general sekretari Jekhethaneske naciengo ka akceptuil o teksto e razervenca save ka kerenpe an momento kana kerelpe ratifikacia thaj oficielno godo ka phenelpe sa e themenge save si membrura kadale konvenciako vol godo ka aven. Svakones themes saves si sugestia pe rezerva ka phenel godo e general skretarese an biš-djesengo periodo kastar o djes kana si kerdino kava raporto, kaj či akceptuil e rezerva.
2. Či jekh rezerva savi naj an relacia e objektosa thaj e reslipasa kadale konvenciake našti mukelpe ande konvencia sar vi e rezerva savi avelas sar rezultato kaj del sugestia te varesavo depratmano bujarel.Gindilpe kaj e rezerva si an fremo e kategoriengo kaj si opre ramosardine te minimum duj-trito kotor themengo save die piri signatura/somnatura telal kadi konvencia den pire sugestie.
3. E rezerve šaj te cirdenpe an svako momento jekhe oficielno lilesa savo trubul te bičhalelpe general sekretareske. E liles avelas čači zor an momento kana akceptuil les o general sekretari.

Kotor 21

Svako them savo si membro šaj cirdelpe andar kadi konvencia jekhe oficielno lilesa saves trubul te bičhavel general sekretareske Jekhethaneske naciengo. O cirdipen ka avel oficielno kana nakhel jekhe-beršengo periodo katar o djes kana o general sekretari akceptuisarda kava lil.

Kotor 22

Svako problemo maškar duj vol majbut thema savo si an relacia sar te hatjarelpe kadi konvencia thaj te realizuinpe e kotora andar late, savo či phagavelpe vakarimasa vol an relacia pala o čačipen andar kadi konvencia, bičhavelpe majdur po maškar-themutno čačipasko krisi te vov phagavel o problemo vol si vi trito šaipen te e thema maškar peste phagaven o problemo.

Kotor 23

1. Svako them savo si membro e Jekhethaneske naciengoro šaj bičhavel ande piro mangipasko lil ande savo ka rodel te kerelpe revizia kadale konvenciako.Kava mangipen trubul te kerel perdal jekh oficielno ramosaripen savo trubul te bičhavel e sekretareske Jekhethaneske naciengo.
2. O general sekretari Jekhethaneske naciengo dikhel save aktivitetura trubul te kerel te phagavel kava problemo.

Kotor 24

O general-sekretari Jekhethaneske naciengo del informacie sa e themenge save die piri signatura/somnatura telal kadi konvencia save si an relacijua pala o kotor 17. Kadale konvenciako:

a) Pala e signature/somnatura e themengi pe kadi konvencia thaj vi katar e ratifikacione instrumentura thaj pala e instrumentura savo them lel than thaj kana (sar membro) an kadi konvencia an relacia pala o kotor 17. Thaj 18;
b) pala o datumo kana si kadi konvencia oficielno tradini avri an relacia pala o kotor 19;
c) pala e oficielne informacie save si akceptuime an relacia pala e kotora 14, 20 thaj 23;
d) kana varesavo them, kamel te cirdelpe katar kadi konvencia, godo šaj kerel kade sar si phendino ando kotor 21.

Kotor 25

1. Kadi konvencia savi si nakhadi pe anglikani, kinezikani, španjolikani, francikani thaj rusikani čhib si deponuime ande arhiva Jekhethaneske naciengi.
2. O general sekretari jekhethaneske naciengo jekh oficielno kopia bičhavel svakone themese save peren an kategoria an relacia pala o paragrafo 1. Kotor 17 kadalre konvenciako.