Maškar-themutno Pakto pala e civil thaj politikake cacimata
07 November 2001
Romani language translation of the International Covenant on Civil and Political Rights
Angluno alav
E thema save somnisarde kava Pakto,
Gindosa kaj si ande relacia e kanonurenca save si vazdine ando Charteri Jekhethaneske naciengo, manušesko digniteto, egalutne čačimata baza pala e sloboda, čačipen thaj patja ande sasti luma. Kaj kadale čačimata svakone manuše si kana bianel pes;
Gindosa kaj ande relacia Univerzal deklaraciasa pala e manušikane čačimata idealo manuše trubul te avel civil thaj politikake čačimata te na avel les dar thaj kaj godo šaj te avel numaj kana kerel pes šaipen te svako utilizil pire civil thaj politikake čačimata sar vi pire ekonomikane, social thaj kulturake čačimata,
Gindosa kaj o Charteri Jekhethaneske naciengo tradel e themen te anglunaren/vazden maj opre e manušikane čačimata,
Gindosa kaj svakone manuše si obligacia anglal aver manuša thaj anglal o komuniteto kaj trail/dživdinel thaj kaj si obliguime te respektuil thaj te vazdel maj opre e čačimata andar kava Pakto,
Khetane glasonca vazde opre kadale kotora:
JEKTO šERUTNO KOTOR
Kotor 1
1. Svakone theme si čačipen te korkore anel decizji pala peste. Ande relacia pala kava čačipen von slobodo alosaren piro politikano statsuso thaj slobodo keren piro agrikulturako, societatosko thaj kulturako buxljaripen.
2. Po drom te realizuil pire areslimata svakone theme si čačipen te kerel so kamel pire natural-barvalipasa numaj te na rumul e obligacie save inkljen avri andar maškar-themutni agri-kulturaki ko-operacia. Khonik našti jekhe themese lel godola natural-barvalimarta sostar vov trail.
3. E thema save somnisarde kava Pakto vi kodola saven si responsabiliteto te len sama pe teritorie save naj lenge trubun te ažutinen te e nacionura realizuin pire čačimata te korokore alosaren piro drom thaj te respektuin svako čačipen ande relacia pala e kotora andar e Jekhethaneske Naciaki Deklaracia.
DUJTO šERUTNO KOTOR
Kotor 2
1. E thema save somnisarde kava Pakto lie pe peste obligacia te repektuin e čačimata, andar kava Pakto, svakone manušese savo si pe lengi teritoria bi diferenciako specialo ande relacia pala e rasa, kolori, si o manuš murš vaj džuvlji, čhib, politikako vaj varesavo aver gindipen, barvalipen, biandipen vaj varesavo aver statuso.
2. E thema save somnisarde kava Pakto lie pe peste obligacia te ande relacia pala piro maj baro zakono thaj ande relacia pala e paragrafura kadale Paktosko keren akcia te len opre kadale aktivitetura saven si zakonesko vaj aver karakteri save si lačhe te realizuin pes e čačimata andar kava Pakto thaj save naj planirime.
3. E thema save somnisarde kava Pakto lie pe peste obligacia te:
a) den šaipen svakone manušese saveske čačimata thaj slobode (save si vazdine ande kava Pakto) si phagardine, te kerel jekh rovipasko lil vi te kodo phagaripen kerda varesavo oficielo manuš;
b) den šaipen te e krisura vaj aver zakoneske institucie len sama pala e manušenge čačimata save bičhalde rovipasko lil thaj te buxljaren o šaipen pala e kriseske juristikane drabura.
c) den šaipen te e oficial themeske institucie vorbin thaj anen decizji pala svako rovipako lil.
Kotor 3
E thema save somnisarde kava Pakto lie pe peste obligacia te den egalutno čačipen vi muršenge vi džuvljange te avel len politikake thaj civil čačimata save si vazdine ande kava Pakto.
Kotor 4
1. Ande vrama kana si e egzistencia jekhe naciaki dukhadini e e thema save somnisarde kava Pakto šaj keren aktivitetura (ande relacia pala e situacia) savenca ka phagaren e obligacie andar o Pakto. Numaj kadale aktivitetura trubun te aven ande konekcia e maškar-themutne čačipasa thaj či troman te keren diskriminacia savi si bazirime pe rasa, kolori, si o manuš murš vaj dzuvlji, čib, religia, etnikano bučim.
2. Maj paluno paragrafo či del šaipen te na respektuin pes e kotora 6, 7, 8, (paragrafo 1 thaj 2), 11, 15, 16, thaj 18.
3. E thema save somnisarde kava Pakto save kamen pe jekh skurto/cikni vrama te na respektuin kava Pakto ka infomišin perdal o general sekretari Jekhe-thaneske naciengo vi aver thema pala e paragrafura e Paktoske save phagarde thaj sostar godo kerde. Kavi procedura ka keren vi kana palapale kamen te utilizuin normalo o Pakto.
Kotor 5
1. Ni jekh paragrafo andar kava Pakto či tromal te hatjarel pes kaj varesavo them,grupa vaj manuš šaj kerel vareso po drom te phagarel e čačimata andar kava Pakto vaj te kerel varesavo limito maj baro deso si godo phendino ando Pakto.
2. Či tromal te kerel pes nisavo limito katar e fundamental manušikane čačimata save si vazdine opre vaj katar varesave save si pe zor ande varesave thema save somnisarde kava Pakto.
Kotor 6
1. Svakone manušes si čačipen po dživdipen. Kava čačipen trubul te avel protektuime zakonosa. Ni jekh manuš našti lel korkore-vojako averesko dživdipen.
2. Ande thema kaj naj phagardini e mudaripaski doš, gasavo decizji o krisi šaj phandel numaj pala maj phare mudaripske aktura save kerde e bange manuša thaj kava decizji či tromal te avel ande kontra relacia kadale Paktosa vaj e Konvenciasa pala o phagaripen thaj došaripen e manušengo save kerde genocido.
3. Kana sikavel pes kaj si varesavo mudaripen genocido atoska či jekh paragrafo kadale kotoresko či del šaipen e themese savo somnisarda kava Pakto te phagavel varesavi obligacia savo lia pe peste kana somnisarda kava dokumento vaj e Konvencia pala o phagaripen thaj došaripen e manušengo save kerde genocido.
4. Svakone manušes savo si došardino po mudaripen si čačipen te kerel rovipasko lil thaj te o krisi del leske aver doš. Amnestia vaj parudipen mudaripaske došaski o krisi šaj del pala svako kazuso.
5. E mudaripaski doš našti kerel pes pe manuša save si maj terne dešu-oxto beršendar thaj našti kerel pes pe khamne džuvlja.
6. Ni jekh them savo somnisarda kava Pakto našti akharel pes pe varesavo paragrafo kadale kotoresko po drom te na kerel vaj lungarel mudaripaski doš.
Kotor 7
Pe či jekh manuš naj slobodo te kerel pes tortura vaj varesavo dukhavipen. Specialo naj slobodo te kerel pes varesave medicinake egzamura bi manušeske mulimasko (te o manuš godo či kamel).
Kotor 8
1. Na-oficielo (korkore vojako) intjaripe varesave manušesko ando phanglipen naj slobodo. Vi kin-bikinipen e manušengo naj slobodo.
2. O manuš manuše či tromal te intjarel ande gasavi relacia te jekh lendar či džanel te trail bi averesko.
3. a) O manuš našti tradel avere manuše te kerel butji te vov godo či kamel.
b) O paragrafo a) kadale kotoresko či trubul te hatjarel pes kaj o manuš savo si došardino katar o krisi našti tradel pes te kerel butji.
c) Či xatjarel pes sar tradipen pe butji:
i). te si kava krisesko decizji (paragrafo b)
ii). te si godo butji savi o manuš kerel ande armia, thaj svako aver nacional butji savi rodel e manušendar te keren vareso ande relacia pala o zakono.
iii).Svako butji savi kerel pes ande varesave special situacie (vramaki bibaxt, maripen) thaj save šaj keren bari bibaxt e societatoske.
iv).Svako butji savi si kotor pala e manušeske civil obligacie.
Kotor 9
1. Svakone si čačipen pe sloboda thaj khonik našti avel phandino korkore-vojako. Khonik našti avel phandino te godo naj muklino katar o krisi thaj te naj si ande relacia e zakonosa.
2. Svakonese ko avel phandino ande so maj cikni vrama ka phenel pes sostar si phandino thaj thaj so maj sigo ka phenel pe lese so si leske bangimata.
3. Svako ko si phandino godolese kaj kerda varesavi doš ka avel ande so maj cikni vrama tradino anglal o krisari vaj varesavo aver oficielo manuš thaj ande jekh normal periodo ka avel leske krisime vaj ka avel muklino andar o phanglipen. Te šuven pes ando phanglipen e manuša save si bange či trubul te avel varesavo kanono vaj muklipe pe sloboda varesave manušesko trubul te avel ande relacia pala e garancia (savi trubul te del pes) kaj o bango manuš ka iril pes kana avel o krisipen vaj kana godo trubul.
4. Svakone savo si tradino ando phanglipen si čačipen te kerel rovipasko lil e krisoske po drom te o krisi anel decizji si lesko tradipen ando phanglipen kontra o zakono. Te si, atoska vov trubul te avel muklino andar o phanglipen.
Kotor 10
1. O manušesko digniteto ka respektuil pes svakonese savo si ando phanglipen.
2. a) O manuš pe savo gindil pes kaj si bango (numaj o krisi godo oficialo inke či phenda) intjarel pes na khentane e došarde manušenca,so si ande relacia lenge special statutosa kaske o krisi vadži či krisisarda.
b) E manuša maj terne dešu-oxto beršendar pe save gindil pes kaj si bange (numaj o krisi godo oficialo inke či phenda) ka šuven pes ande special phandipa te na aven khetane e manušenca save si maj purane dešu-oxto beršendar.
3. E došale manuša save si terne ka aven telal jekh special režimo kasko reslipen si te bararen len sar lačhe manušen thaj te palapale bičhalen len sar neve manušen ando societato.
Kotor 11
Khonik našti avel phandino numaj godolese kaj či džanel te realizuil varesavi themeski obligacia.
Kotor 12
1. Svakones si čačipen ando jekh them te slobodo phirel thaj te trail kaj kamel te si muklino leske ande relacia pala o zakono te avel ande godo them.
2. Svako manuš si slobodo te džal andar varesavo them thaj vi andar piro.
3. Opre ramosardine čačimata šaj aven limitirime numaj katar o zakono save si importante te protektuil pes o nacional sekuriteto, sa-themengo sastipen, morali, čačimata thaj slobode avere manušengo thaj ande harmonia avere čačimatenca andar kava Pakto.
4. Khonik našti korkore-vojako opril avere manušese te del ando them savo si lesko.
Kotor 13
Aver-themesko manuš savo legalo trail ande varesavo them savo si membro kadale Paktosko šaj avel tradino andar godo them numaj kana godo decizji vazdel o them ande relacia pala o zakono thaj te godo naj problemo pala o nacional sekuritato e themesko les trubul te avel šaipen te phenel sostra či trubul te avel tradino andar godo them thaj te kerel pes vadži jekhvar analiza pala lesko kazuso. Gasave manušes ka avel vi lesko advokato.
Kotor 14
1. Savore si jekh sar aver anglal o krisi. Svakones si čačipen te avel ašundino katar o krisi savo butjarel ande relacia pala o zakono savo ka anel decizji pala svako manuš savo si tradino po krisi. E štampa (žurnala) šaj aven involvirime ando kazuso vaj ande sasto krisipen ando intereso e themeske sistemosko, manušenge moralesko, nacional sekuritatosko vaj ando kotor e krisipasko te si godo ande intereso e manušengo save si po krisi po drom te protektuil pes lengo privato trajo/džuvdipen vaj kana o krisi gindil kade gindosa kaj o publiciteto šaj dukhavel o krisimasko proceso. Svako decizji savo kerda o krisi ka avel oficielo tradino avri. Oficielo či ka aven tradine avri e decizja pala e manuša saven naj dešu-oxto berš, pala e rrom thaj rromni save kamen te agoripen piro prandipen,thaj pala e kazusura kana trubul te anel pes decizji ko ka lel sama pala e čhavre kana o rrom thaj e rromni agorin piro prandipen.
2. Svako manuš pala savo o krisi gindil kaj si bango šaj xatjarel pes sar užo dži kaj o krisi či sikavel kaj si bango.
3. Svakone manuše pala savo o krisi gindil kaj si bango si čačipen:
a) te, ande maj cikni vrama užes thaj pe čhib savi hatjarel, avel lese phendino pala soste si bango;
b) te si les vrama te kerel preparacia sar te protektuil pes anglal o krisi thaj te vakarel pire advokatosa saves korkore ka alosarel;
c) te na lungarel pes lesko krisipen;
d) te avel personalo po krisipen thaj te protektuil pes korkore vaj advokatose ažutimasa, te avel lese phendino sarsave čačimata si les. Svako decizji savo vazdel o krisi ka avel publiko;
e) te pučen pes sa e/džanale/e manuša save phenen kaj si vov bamgo/thaj te pučen pes vi kodola manuša/džanale/save phenen kaj vov naj bango;
f) te avel les bi pokinimasko o manuš savo ka ričhibarel lese o krisipen te vov či hatjarel e čhib;
g) te khonik či tradel les te phenel kaj si bango anglal o krisi.
4. Kana kerel pes krisipe e manušenge saven naj dešu-oxto berš ka lel pe sama pe leske berša thaj po lengo intetreso.
5. Te o krisi anel o decizji kaj si o manuš bango svakone manuše si čačipen te lesko kazuso džal pe maj baro krisi.
6. Kana phagavel pes maj palal o final krisipasko decizji vaj kana o manuš avel muklino andar o phanglipen godolese kaj si varessave neve faktura save sikavaen kaj vov naj bango atoska o krisi ka del love/pokinel e manušeske ande relacia e zakonosa.
7. Te si e manušese krisisardo pala vareso, thaj te si kerdini final decizja khonik našti maj but, vadži jekhvar, te došarel les pala godo.
Kotor 15
1. Khonik či ka dikhel pes sar bango pala varesave aktura save naj juristikane doša ande themesko vaj maškar-themutno čačipen ande vrama kana sesa kerdine. Pe aver rig khonik našti došarel pes maj but deso godo o zakono phenel. Te maj palal kana kerda o bangipe o zakono vazdel kaj šaj maj lokhes te došarel pes, o bango manuš šaj godo te utilizuil.
2. Khanči ande kava paragrafo naj kontra o fakto te krisil pes e manušenge pala e aktura save sesa ande vrama kana si kerdine juristikane doša ande relacia pala e general juristikane kanonura.
Kotor 16
Svakones si čačipen te kamel katar svako them te respektuil lesko juristikano personaliteto/manušipen.
Kotor 17
1. Khonik našti kontra o zakono te del ande varekasko privato dživdipen, ande leski familia, ande leske lila thaj khonik našti kontra o zakono meljarel varekasko digniteto.
2. Svakones si čačipen te rodel oficial protekcia katar gasave aktivitetura.
Kotor 18
1. Svakones si čačipen po slobodo gindipen, thaj te slobodo alosarel e religia. Kava čačipen trubul te hatjarel pes sar korkre-vojaki manušeski decizja te ačhel ande piri religia vaj te lel varesavi aver religia savi o manuš kamel sar vi te korkore vaj khetane averenca sikavel piri religia.
2. Khonik či ka kerel vareso so ka dukhavel leski sloboda, vaj alosrel e religia vaj sitjuvipen savo či kamel.
3. Sloboda te sikavel pes piri religia vaj sitjuvipen šaj limitiril numaj o them po drom te kerel sekuritatoski protekcia, sastipaski protekcia, te protektuil o morali vaj fundone slobode avere manušenge.
4. E thema save somnisarde kava Pakto lie pe peste obligacia te respektuin e sloboda dadeski thaj dejaki te sikaven e religia thaj te bararen pire čhavren sar von kamen.
Kotor 19
1. Khonik khanikas či tromal te dukhavel godolese kaj gindil averčhande.
2. Svakones si čačipen te phenel so gindil; kava čačipen intjarel ande peste sloboda pala o rodipen, sloboda te akceptuil thaj te buxljarel svako ideja thaj informacia vakarimasa, perdal o lil, perdal e štampa vaj maškar o artistipen vaj sar godo o manuš kamel.
3. E slobode andar o paragrafo 2. kadale kotoresko cirdel pala peste special obligacie thaj responsabilitetura. Vov (o paragrafo 2. kadale kotoresko) šaj avel limitirime numaj ando fremo e zakonesko kana trubul te:
a) respektuin pes e čačimata thaj digniteto avere manušengo;
b) protektuil pes nacional sekuriteto sa-themengo sastipen vaj morali.
Kotor 20
1. Svako propaganda savi vazdel opre o marime si oprime.
2. O zakono ka opril svako nacional, rasaki vaj religiaki na-tolerancia.
Kotor 21
E manušen ci čačipen te khetanin pes. Kava čačipen šaj limitiril pes naumaj ande relacia pala o zakono thaj ando intereso pala o nacional sekuritato, sa-themengo sastipen, morali vaj ando intereso e čačimasko avere manušengo.
Kotor 22
1. Svakone si čačipen te khetanil pes avere manušenca vaj šaj kerel sindikatura thaj te lel than ande lende po drom te protektuil pire interesura.
2. O čačipen andar o paragrafo 1. kadale kotoresko šaj limitiril pes ando fremo e zakonesko thaj ando intereso pala o nacional sekuritato,sa-themengo sastipen, morali vaj ando intereso e čačimasko avere manušengo. Kava čačipen šaj opril e armia thaj e policia.
3. Či jekh paragrafo kadale kotoresko či ka del šaipen e themen, save somnisarde e Konvencia pala e maškar-themutni organizacia e butjaripaski andar o 1948-to berš pala e sindikal slobode thaj protekcia sindikal čačimatengo, te keren zakoneske aktivitetura save ka dukhaven e garancie andar kadi konvencia.
Kotor 23
1. I familia si baza e societatoski thaj si las čačipen te o them thaj o societato protektuil las.
2. E muršen thaj e džuvljan si čačipen te prandin pes te si len berša pala godo.
3. Našti kerel pes o prandipen te jekh katar e manuša save prandin pes či kamel.
4. E theme save somnisarde kava Pakto ka keren e aktivitetura po drom te den egalutne čačimata e muršenge thaj e džuvljange save si prandime thaj vi kana kamen te phagaven godo prandipen. Te si o prandipen phagardino ka kerel pes o decizji sar ka protektuin pes e čhavre.
Kotor 24
1. Svakone čhavore, bi diferenciako pala e rasa, kolori, dal si murš vaj džuvlji, čhib, religia, nacional thaj societatosko bučim, barvalipen vaj bijandipen, si čačipen pe protekcia katar leski familia, societato thaj o them kaj trail.
2. Svako čhavoro ka registruil pes kana bijanel pes thaj ka avel lese dindo anav.
3. Svakone čhavore si čačipen po themutnipen.
Kotor 25
Svakone civilo bi diferenciako savo si ramosardino ando paragrafo 2. kadale kotoresko si čačipen thaj šaipen:
a) te kerel varesavi oficial butji vaj korkore vaj perdal pire reprezentantura;
b) te alosarel thaj te avel alosardino pe alosarimata, te si les egalutno alosarimasko čačipen sar vi averen;
e) te egalutne kondicienca sar vi aver kerel varesavi oficialo butji ande piro them.
Kotor 26
Savore si anglal o zakono jekh sar aver thaj savoren si čačipen pe egalutni zakoneski protekcia bi diferenciako. O zakono ka opril svako diskriminacia thaj ka del garancia savorenge pala zurali protekcia kontra svako diskriminacia, specialo pala e diskriminacia savi si bazirime pe rasa, kolori, dal si o manuš murš vaj džuvlji, čhib, religia, politikako vaj aver gindipen, nacional vaj societatosko bučim, barvalipen vaj varesavo aver statuso.
Kotor 27
Ande thema kaj train/dživdinen etnikane, religiake vaj čhibake minoritetura e manušen save si membrura kadale minoritetorenge si šaipen te vael len lengo kulturako dživdipen, te slobodo sikaven thaj vazden opre piri religia vaj te vakaren pe piri čhib.
Kotor 28
1. Ka kerel pes o komiteto pala e manušenge čačimata/xakaja (maj dur ande akava Pakto ka akharel pes Komiteto). Kadale komiteto ka avel dešu-oxto membrura thaj les ka aven varesave funkcie;
2. E komitetoske membrura ka aven e manuša andar e thema save somnisarde kava Pakto thaj von trubun te aven respektuime manuša saven si baro morali thaj save džanen but pala e manušikane čačimata. Ka lel pes sama sode si importanto te ande kava komiteto len than e manuša saven si juristikani expirianca.
3. E membrura e komitetoske alosaren pes thaj len than ando komiteto ande piro anav.
Kotor 29
1. E membrura e komitetoske alosaren pes po garudino alosaripen katar o lil savo si kerdino pe principura save si vazdine opre ando kotor 28. Kadale principura khetane vazde opre e thema save si membrura kadale Paktosko.
2. Svako them savo si membro kadale Paktosko šaj del sugestia pala duj pire manuša save ka aven membro kadale Komitetosko. Kadale manušen trubul te avel themutnipen kodole themesko savo dia sugestia pala lende.
3. Jekh manuš šaj avel butivar membro e Komitetosko.
Kotor 30
1. Maj angluno alosaripen ka kerel pes maj but šov čhon katar o djes kana kadale Pakto avel čači zor.
2. Maj cerra štar čhon anglal o djes kana kana alosrael pes o Komiteto ande relacia pala o kotor 34. o general sekretari Jekhethaneske naciengo lilesa akharel e themen save si membrura kadale Paktosko te alosaren e kandidaturen pe save von gindin kaj šaj aven membrura e Komitetosko. kava proceso kerel pes vi kana šuvel pes ando Komiteto o membro savo ka avel ando-than varesave avere manušesko savo našti maj but te avel ando Komiteto.
3. General sekretari Jekhathaneske naciengo ke kerel jekh lista pala e kandidatura e komitetoske,thaj ka ramol/lekharel andar save thema aven thaj maj palal kadi lista ka bičhalel sa e themenge save si membrura kadale paktoske maj but jekh čhon anglal e alosarimata.
4. E membrura e komitetoske alosaren pes po kidipen e themengo save si membrura e Paktoske savo kerel o general sekretari Jekhethaneske naciengo ando bešipasko than e organizaciako. Pe kava kidipen pe savo trubun te aven mej cerra duj trite kotora e themenge save si membrura e paktoske (kvorumo) ka alosaren pes kodola kandodatura saven si maj but glasura thaj apsoluto butipen e glasonengo katar e thema save si membrura thaj save si ande godo momento prezentuime po alosaripen.
Kotor 31
1. Ando Komiteto našti avel maj but jekhe manušestar andar jekh them.
2. Kana keren pes e komitetoske alosarimata ka lel pes sama te ande leste alosaren pes e manuša andar sa e thema.
Kotor 32
1. E Komitetoske membrura alosaren pes pe štar-beršengo periodo. Von šaj aven palpale alosardine te e thema katar aven den sugestia pala lende vadži jekhvar. O mandato pala e inja manuša save si alosardine pe maj anglune alosarimata agoril pes pala duj berša; maj palal maj anglune alosarimatengi e anava kadale membrurengi ka aven alosardine po loto katar o prezidento e kidipasko ande relacia pala o paragrafo 4. 30-to kotor.
2. Kana nakhel o mandato ka keren pes e alosarimata ande relacia pala e paragrafura thaj e kotora andar kava Pakto.
Kotor 33
1. Te si godo khetano gindipen avere membrurengo kaj jekh membro e Komitetosko či kerel maj but piri butji na numaj pe jekh vrama, o prezidento e Komitetosko phenel godo e general sekretareske Jekhethaneske naciengo savo maj palal del avri kaj si jekh čučo than pe savo sasa o manuš savo našti maj but kerel kadi butji.
2. Te varesavo membro e Komitetosko merel vaj či kamel maj but te kerel kadi butji o prezidento so maj sigo del kadi informacia e general sekretareske Jekhethaneske naciengo savo tradel avri e informacia kaj si jekh čučo than ando Komiteto.
Kotor 34
1. Kana si e informacia tradini avri kaj si jekh čučo than ando Komiteto ande relacia pala o kotor 33. thaj te o mandato e membrosko savo trubul te avel parudino na agoril pes ande šov-čhonengo periodo katar o djes kana si oficielo tradino avri kaj si jekh čučo than, o general sekretari Jekhethaneske naciengo tradel kadi informacia sa e themenge save si membrura kadale Paktosko, save šaj ande duj-čhonengo periodo den sugestia pala pire kandidatura ande relacia pala e paragrafura andar o 29-to kotor, po drom te šuvel pes varesavo nevo manuš po čučo than ando Komiteto.
2. O General sekretari Jekhethaneske naciengo ka kerel abecedaki lista kandidatorengi thaj ka bičhalel e themenge save si membrura kadale Paktosko. O alosaripen ka kerel pes ande relacia pala e paragrafura andar kava Pakto.
3. Svako membro e Komitetosko savo si alosardino po than savo ačhilo čučo ande relacia pala o kotor 33. Lel than ando butjaripen e Komitetosko katar o djes kana agorisarda pes o mandato e membrosko kasko than ačhilo čučo ande relacia pala o 33-to kotor kadale Paktosko.
Kotor 35
E membrura Komitetoske šaj akceptuin/aresen vi e pokin muklipasa General bešipasko Jekhethaneske naciengo telal e kondicie save ka vazdel opre o General bešipen samasa sode si importanto thaj responsabilo o Komiteto.
Kotor 36
1. O General sekretari Jekhethaneske naciengo del žutipen (love, manuša) savo trubul e Komitetoske te so maj lačhe kerel piri butji.
Kotor 37
1. O General sekretari Jekhethaneske naciengo akharel e Komitetoske membruren po maj angluno kidipen ando bešipasko than Jekhethaneske naciengo.
2. Palal o angluno kidipen, o Komiteto khetanil pes kana si godo ramosardino ande lengo butjaripasko lil.
3. Kidipa e Komitetoske keren pes ando bešipasko than Jekhethaneske naciengo vaj ande Jekhethaneske naciengo departmano ando foro Geneva.
Kotor 38
Svako membro e Komitetosko trubul maj anglal deso ka avel membro te del vakaripen po kidipen pe savo trubul te phenel kaj užes thaj lačhe kerel piri butji.
Kotor 39
1. O Komiteto alosarel pire manušen pe duj-beršengo periodo. Von našti palpale te alosaren pes.
2. O Komiteto korkore kerel piro butjarimasko lil; vov ka intjarel ande peste vi kadala paragrafura:
a) dešu-duj membrura keren o kvorumo;
b) decizja e Komitetoske keren pes perdal glasonengo butipen membrurengo save si prezentuime po kidipen.
Kotor 40
1. E thema save somnisarde kava Pakto lie pe peste obligacia te den raportura pala e aktivitetura save keren po drom te realizuin e čačimata andar kava Pakto sar vi te ramon sarsave anglunipa kerde po drom te e manuša xatjaren kadala čačimata:
a) ande jakh-beršesko periodo katar o djes kana kadale Pakto sasa čači zor ande kodo them;
b) kana o Komiteto godo kamel.
2. Sa e raportura ka bičhalen pes general sekretareske Jekhethaneske naciengo savo ka bičhalel len e Komitetoske savo ka kerel lengi analiza. Ando raporto ka sikavel pes, te godo trubul, pe faktura thaj pharimata save si problemo po drom te o Pakto (leske kotora) lačhe realizuin pes.
3. O general sekretari Jekhethaneske naciengo šaj maj palal kana kerel konsultacie e Komitetosa del e raportura varesave special institucienge.
4. O Komiteto kerel analiza pala e raportura save si dinde katar e thema save sominisarde kava Pakto. Vov bičhalel kadale themenge vi raportura save vov (o Komiteto) kerda sar vi varesave general sugestie. O Komiteto šaj bičhalel e Konzilonenge pala e ekonomia tha social butja e sugestie khetane e lilesa savo akceptuisarda katar e thema save somnisarde kava Pakto.
5. E thema save somnisarde kava Pakto šaj den e Komitetoske gindimata pala sa e sugestie save ka keren pes ande relacia pala e paragrafo 4. kadale kotoresko.
Kotor 41
1. Svako them savo somnisarda kava pakto šaj akharel pes po kava kotor, kana godo kamel, thaj te phenel kaj lel kava Komiteto sar čačo te akceptuil thaj kerel analiza pala e raportura ande save varesavo them, savo somnisarda kava Pakto, phenel kaj aver them andar o Pakto či kerel sar trubul pire obligacie. E raportura save si bičhaldine pe baza kadale kotoresko šaj akceptuin pes vaj šaj kerel pes lengi analiza numaj te godo kerda o them savo del pakiv e Komitetoske. O Komiteto či ka akceptuil e raportura katar e thema save či den pakiv lese. Ande relacia pala e raportura save ka akceptuin pes ka keren pes kadala aktivitetura:
a) te jekh them savo somnisarda kava Pakto gindil kaj varesavo aver them andar o Pakto či utilizil e paragrafura e Paktoske atoska o them savo kava gindil šaj bičhalel lil godole themese ande savo ka phenel so naj lačhe. Ande trin-čhonengo periodo katar o djes kana o them akceptuisarda o lil vov trubul te iril o lil vaj te phenel e themse savo bičhalda o lil so si thaj sar si.
b) Te ande šov-čhonengo periodo, katar o djes kana o them akceptuisarda o lil katar aver them o problemo vadži naj phagardino vi jekh vi aver them ka bičhalen pire lila e Komitetoske thaj ka bičhalen godo lil vi jekh averese.
c) O Komiteto šaj kerel varesavo decizji numaj kana dikhel kaj si sa utilizuime,sa juristikane draba, ande relacia pala sa e barvalipa maškar-themutne čačipaske. Kava drom či utilizuil pes kana e utilizacia juristikane drabengi lungarel o proceso.
d) O Komiteto kerel e kidimata kana kerel analiza raporturengi andar kava kotor.
e) Ande relacia pala o punkto c) o Komiteto ka avel serviso e themenge saven si problemo jekh averesa po drom te kerel pes jekh amalikani solucia thaj te respektuin pes e manušikane čačimata thaj slobode save respektuil vi kava Pakto.
f) Pala svako kazuso savo si bičhaldino o Komiteto šaj rodel katar e thema saven si problemo jekh averesa te den sa e informacie save si importante pala o kazuso.
g) E themen, saven si problemo jekh averesa save si vazdine opre ando paragrafo b), si čačipen te aven prezentuime ande vrama kana o Komiteto kerel analiza pala o pučipen thaj te vakarimasa (direkto) vaj lilesa (indirekto) phenen pire sugestie.
h) E Komiteto si obligacia te del o raporto ande dešu-duj čhonengo periodo/vrama katar o djes kana akceptuisarda raporto pala savo vakarel pes ando punkto b)
i) te si vazdini opre e solucia ande relacia pala e paragrfura andar o punkto e), o Komiteto ande piro raporto ka limitiril pes pe faktura so sasa thaj sarsavi si solucia kerdini.
j) te e solucia ande relacia pala punkto e) našti vazda pes opre o Komiteto skurto ande faktura ka phenel sostar. O ramosardino teksto pala dinde sugestie thaj e sugestie save si numaj phendine katar e thema save sesa subjekto e kazusosko ka del pes khetane e raportosa. O raporto ka bičhalel pes vi kadale themenge.
2. E paragrafuren, kadale kotoresako, ka avel čači zor kana deš thema save somnisarde kava Pakto den piro vakaripen ande relacia pala o paragrafo 1) kadale kotoresko. Kadale vakarimata e thema save somnisarde kava Pakto ka deponuin ka general sekretari Jekhethaneske naciengo savo ka bičhalel lengi korespodencia vi avere themenge save somnisarde kava Pakto. O vakaripen šaj cirdel pes ande svako vrama jekhe lilesa savo trubul te bičhalel pes e general sekretarese. Kava cirdipen či ka avel ande relacia varesave pučipasa pala savo lia te kerel pes analiza; Kana o general sekretari akceptuil o vakaripen ande savo o them phenel kaj kamel te cirdel pes, katar godo them či akceptuil pes maj but či jekh raporto te o them palapale či del piro vakaripen.
Kotor 42
1. a) Te varesavo pučipen savo si bičhaldino e Komitetose ande relacia pala o kotor 41. naj phagardino lošasa pe liduj thema maškar save sas o problemo, o Komiteto šaj muklipasa kadale themengo te kerel ad hoc komisia pala o "palem-phralipen". Kadi Komisia ka del vojasa sa piro ažutipen themenge maškar save si o problemo po drom te kerel pes jekh amalikani solucia pe baza savi respektuil vi o Pakto.
b) Ande Komisia bešen šov membrura muklipasa e themengo kasko problemo trubul te phagarel pes. Te kadala thema či phanden maškar peste ko ka aven e membrura e Komisiaki ande trin-čhonengo periodo e membruren ka alosarel e Komisia po garudino alosaripen.
2. E membrura e Komisiake keren kadi butji ande piro anav. Von našti aven katar e thema savengo problemo e Komisia trubul te phagarel. E membrura e Komisiaki našti te aven či e manuša andar e thema save či somnisarde o Pakto thaj maj palal e membrura e Komisiaki našti aven či e thema save či die piro vakaripen ande relacia pala o kotor 41. kadale Paktosko.
3. E Komisia ka alosarel pire prezidento thaj ka kerel piro butjarimasko lil.
4. E Komisia normalo kerel pire kidimata ando bešipasko than Jekhethaneske naciengo vaj ande ofiso Jekhethaneske naciengo ande foro Geneva. Kadale kidimata šaj keren pes vi po than kaj godo e membrura e Komisiake khetane e general sekretaresa Jekhethaneske naciengo kamen.
5. O Sekretariato andar o kotor 36. del pire servisura e Komisienge ande relacia pala kava kotor.
6. E informacie save akceptuil thaj kerel lengi analiza o Komiteto šaj utilizil e Komisia, pal e Komisia šaj rodel katar e thema saven si intereso te del len sa informacie save trubun len.
7. Kana kerda analiza pala sa e pučipa ande relacia pala e čačimata save si vazdine ande akava Pakto maj but ande dešu-duje čhonengo periodo e Komisia del raporto e Komitetoske prezidentose savo maj dur del informacia e themenge saven si intereso;
a) te e Komisia ande dešu-duje čhonengo periodo našti phagavel o problemo voj ka ramol ande piro raporto dži kaj aresli po drom te phagavel o problemo;
b) te e thema maškar peste phagarde o problemo e Komisia ka ramol sarsavi solucia e thema vazde maškar peste thaj so si e faktura;
c) te či phagarda pes o problemo ande relacia e punktoski b), e Komisia ramol ande piro raporto e konkluzie pala sa e faktura save si ande relacia pala o problemo maškar e thema save krisin pes maškar peste sar vi pire gindipa sar šaj te phagavel pes o problemo. Kava raporto intjarel ande peste ramosarde sugestie thaj vi vakarimaske sugestie save die e thema save krisin pes maškar peste;
d) te si o raporto e Komisiako dindo ande relacia punktosa c) e thema save krisin pes maškar peste ka phenen godo e Komitetoske prezidentose, ande trin-čhonengo periodo katar o djes kana akceptuisarde o raporto, čaljol lenge vaj na e Komisiako raporto.
8. E paragrafura kadale kotoresko či dukhaven e Komitetoske ingerencie save si ramome ando kotor 41.
9. Sa e pokinimata Komisiake membrureske egal ka pharuven maškar peste e thema save krisin pes pal e estimacia kerel o sekretari Jekhethaneske naciengo.
10.General sekretare Jekhethaneske naciengo si šaipen, te godo trubul, te pokinel e Komisiake membrurenge pala lengi butji maj anglal deso e thema save krisin pes godo keren ande relacia pala o punkto 9. kadale kotoresko.
Kotor 43
Komitetoske membrura thaj e membrura andar e ad hoc Komisia pala o "palem phralipen" save šaj aven alavardine ande relacia kotoresa 42, si čačipen pe prvilegie thaj imuniteto savo del pes e manušen save keren varesavi butji pala e Jekhethaneske nacie kade sar si vi phendino ande varesave kotora Konvenciaki pala e privilegie thaj imunitetura Jekhethaneske naciengo.
Kotor 44
O paragrafo pala e utilizacia kadale Paktoski ka kerel pes telal e kondicie save si vazdine pala e manušikane čačimata thaj ande relacia maj bare zakoneske instrumenturenca thaj Konvencianca Jekhethaneske naciengo thaj special instituciengo. E themenge či ka opril pes te arakhen varesavo aver drom sar te phagaven o problemo ande relacia pala general vaj special maškar-themutne kontrakturenca save si ande godola thema pe čači zor.
Kotor 45
O Komiteto del svako berš raporto e Jekhethaneske nacienge pala piro butjaripen perdal e ekonomiake thaj social konzilura.
Kotor 46
Či jekh paragrafo andar kava Pakto či trubul te hatjarel pes sar dukhavipen paragrafurengo andar o Charteri Jekhethaneske naciengo thaj maj bare zakonengo special instituciengo ande save užes phenel pes relacia thaj responsabiliteto Jekhethaneske nacienge organurengo thaj special instituciengo ande relacia pala e pučipa save vazdel kava Pakto.
Kotor 47
Či jekh paragrafo andar kava Pakto či trubul te hatjarel pes sar dukhavipen e čašimasko savo si e themengo vaj svako naciako te apsoluto thaj slobodo utilizuin pire natural barvalimata.
Kotor 48
1. Kava Pakto si putardo pala o somnipen svakone themse savo si membro Organizaciako pala Jekhethaneske nacie, savakone themese savo si membro lenge special insitucienge, svakone themese savo somnisarda o statuto Maškarthemutne čačipaske krisosko thaj svakone avere themese kas akharel e general kidipen Jekhethaneske naciengo te avel membro kadale Paktosko.
2. Kava Pakto perel telal e ratifikacia. E instrumentura pala e ratifikacia ka deponuin pes ka general sekretari Jekhethaneske naciengo.
3. Kava Pakto ka avel putardino pala o somnipen svakone themese pe savo gindil pes o paragrafo 1. kadale kotoresko.
4. O le-thanipen avere themengo ka kerel pes kana deponuin pes e instrumentura pala o le-thanipen ka general sekretari Jekhthaneske naciengo.
5. O general sekretari Jekhethaneske naciengo ka phenel, informišil, sa e themen save somnisarde kava Pakto ko deponuisarda e instrumentura pala e ratifikacia vaj ko si o nevo them savo kamel te lel than.
Kotor 49
1. Kadale Pakto ka avel čači zor trin čhon maj palal kana deponuil pes tranda thaj pandžto instrumento pala e ratifikacia ka general sekretari Jekhethaneske naciengo.
2. Pala svako them savo ratifikuil kava Pakto vaj lel than ando Pakto maj palal kana deponuil tranda thaj pandžto instrumento pala e ratifikacia. E Pakto ka avel čači zor trin čhon maj palal kana godo them deponuil piro instrumento pala e ratifikacia.
Kotor 50
E paragrafura kadale Paktosko utilizin pes pe kompleto them bi limitosko.
Kotor 51
1. Svako them savo si membro kadale paktosko šaj del sugestia pala lesko parudipen vaj sugestija so trubul vadži te ramol pes ando Pakto thaj godo teksto te bičhalel general sekretareske Jekhethaneske naciengo. General sekretari ka bičhalel e sugestie vaj parudimata e themenge save si membrura e Paktoske pučipasa kamen vaj na te kerel pes konferencia pe savi ka kerel pes analiza trubul vaj na te akceptuin pes e themenge sugestie. Te maj cerra jekh-trito kotor e themengo kamel te kerel e konferencia atoska o general sekretari ka kerel e konferencia ando fremo Jekhethaneske naciengo. Svako parudipen vaj nevipen pala savo alosaren maj but katar opaš thema save ande godo momento si po alosaripen ka akceptuil pes katar o General kidipen Jekhethaneske naciengo.
2. Kadale parudimata vaj nevimata ka aven pe čači zor kana akceptuil len o General kidipen Jekhethaneske naciengo thaj kana avel akceptuime katar duj-trite kotora themengo save si membrura e Paktoske.
3. Kana kadale parudimata vaj nevimata aven pe čači zor von ka aven obligacia pala sa e thema save akceptuisarde len pal aver thema ačhen phandine paragrafurenca kadale Paktoske thaj e parudimatenca tha nevimatenca save maj anglal akceptuisarde.
Kotor 52
Vi paša e informacia savi ka del pes thaj pala savi si ramome ando paragrafo 5. Kotor 48. O general sekretari Jekhethaneske naciengo ka informišil sa e themen ande relacia pala o paragrafo 1. kotor 48:
a) pala e somnipa save si šuvdine pe kava Pakto thaj pala e ratifikaciake instrumentura pala o le-thenipen save si deponouime ande relacia pala o kotor 48;
b) pala o djes kana avel pe čači zor kava Pakto ande relacia pala o kotor 49. thaj pala o djes kana avel pe čači zor svako parudipen vaj nevipen ande relacia e kotoreski 51.
Kotor 53
1. Kava Pakto savo si ramosardino pe: anglikani, kinezikani, španolikani, francikani thaj rusikani čhib ka avel deponuime ande arhiva Organizaciaki jekhethaneske naciengi.
2. General sekretari Jekhethaneske naciengo ka del o teksto kadale Paktosko svakone themese pe savo gindil pes ando kotor 48.
