Konvencia pala phagavipe/eliminacia svakone diskriminaciake formako mamuj/kontra džuvlja - United Nations Convention on the Elimination of All forms of Discrimination against Women
21 July 2005
E Thema save somnisarde kadi Konvencia khetane vazde opre kaj,
Khanči deso kadi Konvencia našti iril (kerel reafirmacia) pakiv ande fundamentale manušikane čačipa/ xakaja, ando digniteto thaj phutjaripe jekhe manušesko thaj ande egalutne čačipa/ xakaja maškar murša thaj džuvlja,
Khanči deso e Univerzalo Deklaracia Manušikane Čačimaski vazdel opre (kerel afirmacia) principo pala na-muklipe diskriminaciako thaj kerel proklamacia kaj si sa manuša bijandine(avile pe kadi luma) sar slobode thaj egalutne/ jekh sar aver, ando digniteto thaj čačipa thaj kaj svako si nominuime (alavardino) te astarel čačipa thaj slobode save si dinde pala svako manuš, bi diferenciako vi ande relacia pala sekso (si manuš murš vaj džuvlji),
Khanči našti opril e Thema save somnisarde kadi Konvencia te keren pire obligacie thaj kade te den egalutne čačipa maškar murša thaj džuvlja thaj te astaren (vi e murša vi e džuvlja) ekonomikane, sociale, kulturake, civile thaj politikane čačipa,
Khanči našti kade žutil pala relacia maškar murša thaj džuvlja deso Konvencie save si kerdine telal dikhipe Jekhethaneske Naciengo, speciale agencie save keren promocia (vazden opre) egalitetoski maškar murša tjhaj džuvlja,
Khanči deso rezolucie, deklaracie thaj rekomodacie save si linde (adoptuime) katar Jekhethaneske Nacie thaj specializirime agencie save vazden opre egaliteto maškar murša thaj džuvlja,
Gindosa (Džanglimasa) kaj vi paša e instrumentura save si kerdine te phagaven kadale pharipa e diskriminacia mamuj džuvlja vi akana dživdinel,
Džanglimasa, kaj diskriminacia mamuj džuvlja phagavel principura pala egaliteto e čačimasko thaj respekto pala manušesko digniteto, so maj dur kerel jekh pharipe pala participacia e džuvljengi, pe egalutne kondicie e muršenca , ande politikano, socialo, ekonomikano thaj kulturako dživdipe ande lenge Thema, so phagavel o prosperiteto e societatosko thaj e familiako thaj kerel te avel maj phares sasto buxljaripe džuvljikane potencialurengo (talenturengo),
Gindosa kaj ande situacie kana si baro čorripe e džuvlja maj phares astaren xabe, sastipaske servisura, edukacia, treningura thaj šaipa pala astaripe butjarimaske thanesko sar vi aver trubulipengo,
Džanglimasa kaj keripe neve maškarthemutne ekonomikane sistemosko savo si bazirime (savo perel) po egaliteto thaj xakaj, ka žutil promocia e egalitetoski maškar murša thaj džuvlja,
Džanglimasa kaj si phagavipe e aparthejdosko (apartheid) , svakone formako e rasizmosko, rasistikane diskriminaciako, kolonializmosko, neo-kolonializmosko, agresiako, aver themeske okupaciako thaj dominaciako, xamipe ande andrutne butja jekhe Themesko, but vasno pala astaripe čačipengo vi muršengo vi džuvljengo,
Afirmacia te del pes zor pala maškarthemutno pakiv thaj sekuritato, relaksacia maškarthemutne problemurengo, ko-operacia/ žutipe maškar sa e Thema bi diferenciako pala lenge ekonomikane thaj sociale sistemura, generalo thaj kompleto linipe (phagavipe) e puškengo (disarmament), specialo phagavipe nukleare bombengo telal lačhi thaj efektivo maškarthemutni kontrola, afirmacia lačhipaske principurengo, egaliteto thaj lačhipe ande relacia maškar e Thema thaj realizacia čačipengo /xakajengo e manušengo save si telal kolonionalo dominacia thaj aver-themeski okupacia te aven korkore pire šerutne (independence) , sar vi vazdipe opre sociale progresosko thaj buxljarimasko so maj dur ka kerel te egaliteto maškar murša thaj džuvlja avel maj lačho,
Džanglimasa kaj sasto buxljaripe jekhe Themesko, lačhipe thaj šukaripe ande sasti luma rodel bari participacia e džuvljengi telal egalutne kondicie pe sa terenura,
Gindosa kaj bari kontribucia e džuvljengi pala lačhipe e familiaki thaj buxljaripe e societatosko, naj vadži/inke pindžarde sar godo trubul te avel, sode si ande socialo konteksto vasno e džuvljaki rola sar dej (maternity) thaj sode si vasno rola vi e dadeski vi e dejaki ande familia thaj ando bararipe pire čhavorrengo, džanglimasa sode si vasno rola e džuvljaki ando keripe jekhe čhavorresko či trubul te avel baza pala diskriminacia thaj kaj o bararipe e čhavorrengo rodel te vi o murš vi e džuvlji astarel responsabiliteto maškar murš thaj džuvlji ando sasto societato,
Gindosa kaj numaj pharuvipe tradicionale thanesko vi e džuvljako vi e muršesko ando societato thaj ande familia trubul te kerel pes po drom te astarel pes egaliteto maškar murša thaj džuvlja,
Determinišime (alosardine) te keren implementacia e principonengi save si dinde ande Deklaracia pala Eliminacia (Phagavipe) Diskriminaciako mamuj džuvlja thaj, te adoptuin (len) aktivitetura save roden pes pala phagavipe gasave diskriminaciako ande sa pire forme,
Khetane vazde opre:
Kotor I
Artiklo I
Te so maj lačhe xatjarel pes kadi Konvencia, o termino "diskriminacia mamuj džuvlji" trubul te xatjarel pes sar svako distinkcia, čhudipe pe rig (ekskluzia) vaj restrikcia savi kerel pes ande relacia e seksosa (si o manuš murš vaj džuvlji) so maj dur kerel sar efekto te e džuvlja našti astaren pindžaripe (recognition), našti astaren pire čačipa/ xakaja pe baza e egalitetoski maškar murš thaj džuvlji,manušikane čačimaski thaj fundamentale slobodengi ande politikano, ekonomikano, socialo, kulturako civilo vaj aver tereno (field).
Artiklo 2
E Thema save somnisarde kadi Konvencia khetane vazde opre (krisisarde) kaj si diksriminacia mamuj džuvlji ande savko forma baro bilačhipe. Von maj dur die sovlji (khetane vazde opre) kaj ka keren aktivitetura, bi adžukarimasko, sar vi politika te phagaven diskriminacia mamuj džuvlji. E thema save somnisarde kadi Konvencia ka:
(a) šuven/ thon e egalitetoske principura maškar murša thaj džuvlja ande pire nacionale zakonura, vaj ka keren lačhi legislacia savi ka intjarel ande peste e zakonura pala realizacia kadale principonengi;
(b) len/ keren adoptacia legislaciaki thaj aver aktiviteturengi, khetane e sankcienca kaj godo trubul, so trubul maj dur te opril/ kerel prohibicia e diskriminaciako mamuj džuvlji;
(c) kerel legalo protekcia /arakhipe e džuvljikane čačipengo pe egalutni baza e muršesa thaj te del sekuritato maškar lačhe nacionale krisura sar vi aver publike institucie efektivo/ lačhi protekcia e džuvljengi mamuj svako diskriminaciako keripe;
(d) žutil thaj lel than ande svako aktiviteto savo si diskriminacia mamuj džuvlji thaj te dikhel len vaj na len e publike barederipa thaj aver institucie, sama pala pire obligacie ande relacia e džuvljenca;
(e) keren sa e aktivitetura thaj kade te phagaven diskriminacia mamuj džuvlji katar svako manuš, organizacia vaj institucia;
(f) keren aktivitetura, khetane e legislaciasa, po drom te nevljaren akanutne zakonura, tradicia thaj praksa vaš odi kaj si kerdini sajekutni diskriminacia mamuj džuvlji;
(g) nevljaren sa nacionale paragrafura pala doša, save muken te kerel pes diskriminacia mamuj džuvlji.
Artiklo 3
E Thema save somnisarde Konvencia, trubun te keren pe sa e terenura (fields), specialo po socialo, ekonomikano thaj kulturako tereno, lačhe aktivitetura, khetane e legislaciasa thaj kade te vazden opre buxljaripe thaj anglunaripe e džuvljengo po drom te garantuil pes lenge kaj šaj astaren pire manušikane čačipa thaj fundamentale slobode pe baza egalitetoski e džuvljenca.
Artiklo 4
1. Linipe (adoptacia) katar Thema save somnisarde kadi Konvencia pe jekh vrama speciale aktiviteturengo kasko ares si te so maj sigo keren de facto egaliteto maškar murš thaj džuvlji, či trubul te xatjarel pes sar diskriminacia, sar si godo definišime ande akanutni Konvencia, vaj trubul te xatjarel pes sar konsekvenca na egalutne, separate standardurengo save keren pes; kadale aktivitetura či trubun te keren pes maj dur kana astarela pes egaliteto šaipengo thaj tretmanurengo.
2. Keripe (Adoption) katar Thema save somnisarde Konvencia speciale aktiviteturengo, khetane e aktiviteturenca save si šuvdine ande akanutni Konvencia thaj kasko ares si te protektuin materniteto (maternity) či trubul te xatjarel pes sar diskriminacia.
Artiklo 5
E thema save somnisarde kadi Konvencia trubun te keren sa e aktivitetura:
(a) Te nevljaren sociale thaj kulturake relacie maškar murša thaj džuvlja, gindosa te phagaven pes stereotipura thaj aver prakse save peren pe idea kaj si e džuvlja maj tele e muršendar thaj kaj si e murša maj godjaver e džuvljendar;
(b) Te kerel sa te e familiaki edukacia intjarel ande peste xatjaripe pala materniteto ( te xatjarel pes so si e dej) sar socialo funkcia thaj pindžaripe responsabilitetosko e muršesko vaj e džuvljako ando bararipe lenge čhavorrengo thaj maj palal kaj trubul te xatjarel pes kaj si maj vasno kotor jekhe dživdimasko te lel pes sama pala e čhavorre.
Artiklo 6
E Thema save somnisarde e Konvencia trubun te keren sa e aktivitetura, sar vi nevljaripe e legislaciako, te oprin /či den te kerel pes kin-bikinipe e džuvljengo sar vi lengi prostitucia.
KOTOR II
Artiklo 7
E Thema save somnisarde e Konvencia trubun te keren sa e aktivitetura te phagaven diskriminacia mamuj džuvji ande politikano thaj publiko (public) dživdipe ande godo Them, thaj specialo trubul te lel sama te e murša thaj e džuvlja aven egalutne (jekh-sar-aver) pala astaripe e xakajengo/ čačipengo:
(a) Te den piro politikano glaso ande sa alosaripa thaj publike referendumura thaj te aven alosardime ande sa publike organura;
(b) te len than (participirin) ando keripe governoske politikako thaj ande implementacia godole politikako sar vi te len than pe sa levelura e governoske(sar butjarne);
(c) Te participirin (len than) ande na-governoske organizacie thaj asociacie save len sama pala publiko thaj politikano dživdipe e Themesko.
Artiklo 8
E Thema save somnisarde e Konvencia trubun te keren sa e aktivitetura te e džuvlji sar vi o murš bi diskriminaciako, astarel šaipe te reprezentuil piro Governo po maškarthemutno levelo sar vi te astarel than ande buti maškarthemutne organizaciengo.
Artiklo 9
1. E thema save somnisarde e Konvencia trubun te den šaipe e džuvljange te pharuven piro nacionaliteto.Von trubun te den garancia kaj o prandipe e manušesa katar aver planeta našti pharuvel lengo nacionaliteto sar kaj našti pharuvel džuvljengo nacionaliteto lengo Rrom, vi kana e džuvlja naj Them (stateless) vi kana o Rrom tradel las zorasa te astarel lesko nacionaliteto.
2. E thema save somnisarde e Konvencia, trubun te den šaipe e džuvljange te astaren egalutne čačipa e muršenca ande relacia nacionalitetosa lenge čhavorrenca.
KOTOR III
Articklo 10
E Thema save somnisarde e Konvencia trubun te phagaven e diskriminacia mamuj džuvlja po drom te den lenge egalutne čačipa/ xakaja e muršenca ande relacia e edukaciasa thaj specialo trubun te den egaliteto maškar džuvlja thaj murša:
(a) te avel len egalutne šaipa pala kariera, te astaren studie sar vi te astaren sertifikatura (dilome) ande piri edukacia ande sa kategorie vi ande gava vi ande forura; kava egaliteto trubul te sekurišil pes ande anglal-školaki, generalo, tehnikani, profesionalo thaj bari edukacia, sar vi ande sa tipura profesionale trningurengo;
(b) Te šaj astaren egalutni kurikula (curricula) , egalutne egzamura, te astaren egalutne kvalifikacie pala egalutne standardura;
(c) Te phagaven svako purano (stereotipo) koncepto savo vazdel opre rola maškar murš thaj džuvlji pe sa levela thaj ande sa e forme e edukaciake kade kaj ka ispiden ko-edukacia thaj aver tipura e edukaciake save ka žutin te astarel pes kava ares thaj specialo, kade kaj ka kerel pes revizia (redikhipe) e pustikengo (knjiškengo) ande školake programura sar vi kade kaj ka keren adaptacia (ka nevljaren) sitjuvimaske metodengo;
(d ) Te avel len egalutno šaipe te astaren lačhe stipendie sar vi aver žutipa pala piri edukacia;
(e) Te astaren egalutne šaipa pala dinipe ande programura save žutin te džal pes maj dur e edukaciasa, (kate gindil pes vi pe programura save žutin te keren pes programura pala manuša saven si maj but katar 18 berša, te sitjuven te ramon/skrinin thaj te ginaven). Sar vi te keren pes programura save ka keren redukcia ande so maj sigutni vrama, pala svako problemo ande edukacia maškar murša thaj džuvlja;
(f) te xarnjarel pes (kerel pes redukcia) pala numbri e džuvljikane studenturengo save phagaven pire studie sar vi organizacia e programurengo vaš čheja thaj džuvlja save gele andar e škole vaš odi kaj bijande;
(g) te astaren egalutne šaipa pala participacia ando sporto thaj fizikani edukacia;
(h) te šaj astaren specialo edukaciaki informacia te žutin sastipe thaj lačhipe e familiako, sar vi te astaren informacie pala planiripe e familiako (family planning).
Artiklo 11
1. E Thema save somnisarde e Konvencia trubun te keren e aktivitetura thaj kade te phagaven e diskriminacia mamuj džuvlji ande relacia pala butjaripe po drom te, pe baza e egalitetoski, e džuvlji astarel egalutne čačipa sar si o :
(a) Čačipe/xakaj te butjarel ande relacia e standardurenca sar vi svako manuš;
(b) Čačipe pala egalutne butjarimaske šaipa, khetane e aplikacienca pala egalutne kriteria vaš butjarimasko alosaripe/ selekcia;
(c) Čačipe pala slobodo alosaripe e profesiako thaj butjarimasko, čačipe pala promocia, butjarimasko sekuritato thaj sa e beneficie thaj šaipa e servisonengi sar vi čačipe pala astaripe profesionale treningosko;
(d) Čačipe pala egalutno pokinipe, khetane e beneficienca, čačipe pala egalutno tretmano ande relacia pala buti, sar vi egalutno tretmano ande evaluacia butjarimaske kvalitetosko;
(e) Čačipe pala socialo sekuritato, specialo ande relacia pala penzia (retirement), na-butjaripe, nasvalipe, invaliditeto, but berša thaj aver na-šaipa pala buti, sar vi čačipe pala pokinipe kana o manuš džal katar e buti;
(f) Čačipe pala protekcia e sekuritateski thaj lačhe butjarimaske kondiciengo, khetane e protekciasa pala funkcia e reprodukciake.
2. Po drom te phagavel pes e diskriminacia mamuj džuvlji pe baza e prandimaski thaj maternitetoski thaj te del pes zor pala efektivo čačipe pe buti, e Thema save somnisarde e Konvencia trubun te keren e aktivitetura:
(a) Te oprin, subjekto pala keripe pe zor e sankciengo, tradipe katar e buti kana si e džuvlji khamni vaj kana trubul te lel sama pala piro cikno čhavo sar vi tradipe pe zor katar e buti pe baza materiale statusoski;
(b) Te den lovengo žutipe e dejange save len sama pe pire čhavorre thaj vaš odi našti jekh vrama te butjaren, vaj te den sociale beneficie bi xasarimasko anglune butjarimasko vaj sociale žutipasko;
(c) Te den zor pala žutipe sociale servisurengo save či ka muken dada thaj deja te xamin familiake obligacie e butjarimaske responsabiliteturenca thaj participaciasa ando publiko džvdipe (public life), specialo perdal promocia keripasko thaj buxljarimasko e networkosko (drakhalinako) pala čhavorengi protekcia;
(d) Te den specialo protekcia (brakhipe) e džuvljange kana si khamne (phare) pala butja save von ande godi vrama našti keren.
3. Brakhimaski/ Protektivo legislacia ande relacia pala kava artiklo trbul te re-dikhel pes (te kerel pes revizia) katar vrama pe vrama ande relacia pala tehnologikane thaj bare gindoske džanglipa thaj trubul te avel nevljardi thaj buxljardi te godo trubul.
Artiklo 12
1. E Thema save somnisarde e Konvencia trubun te keren lačhe aktivitetura te phagaven diskriminacia mamuj džuvlja ande relacia sastimaske protekciasa thaj kade te, pe baza e egalitetoski maškar murša thaj džuvlja, den šaipe te astaren pes sastipaske protekciake servisura, khetane godolenca pala keripe planosko pala familia (family planning).
2. E Thema save somnisarde e Konvencia trubun te den šaipe e džuvljange te astaren lačhe servisura kana si khamne, kana bianen e čhavoren thaj ande post-natalo vrama/ periodo.
Artiklo 13
E Thema save somnisarde e Konvencia trubun te keren lačhe aktivitetura te phagaven diskriminacia mamuj džuvlja, ando ekonomikano thaj socialo dživdipe thaj kade te keren sekuritato, pe baza egalitetoski maškar murša thaj džuvlja, egalutne čačipa specialo:
(a) čačipe/ xakaj pala familiake čačipa/ beneficie;
(b) Čačipe te len pes e love udžile, te len pes kreditura thaj aver žutimaske lovenge forme;
(c) čačipe pala participacia ande rekreacionale aktivitetura , sporto thaj aver aspektura kulturake dživdimasko.
Artiklo 14
1. E Thema save somnisarde Konvencia trubun te len sama pala gavutne džuvlja thaj lenge problemura/ pharipa thaj trubun te len sama sode si vasno than e gavutne džuvljengo ande jekh familia savi dživdinel/ trail ando gav. E Thema trubun te len sama pala gavutne džuvljengi buti ande na-pokinimaske sektora e ekonomiake, thaj trubun te len sa aktivitetura te den zor pala aplikacia e paragrafurengo andar akanutni konvencia pala gasave džuvlja.
2. E Thema save somnisarde e Konvencia trubun te keren lačhe aktivitetura te phagaven diskriminacia mamuj džuvlja ande gava kade kaj ka den zor, pe baza egalitetoski maškar murša thaj džuvja, te astaren than/ participirin thaj te astaren beneficia katar gavenge buxljaripa (development) thaj maj palal gasave džuvljange trubun te den čačipe te:
(a) Len than/ participirin ande elaboracia thaj implementacia buxljarimaske planirimasko pe sa stratura/ levelura;
(b) Astaren lačhe sastimaske protekciake šaipa, khetane e informacienca, servisonenca ande familiako planiripe (family planning);
(c) Astaren lačhipa/ beneficie katar sociale sekuritatoske programura;
(d) Astaren svako felo/ tipo treningosko thaj edukaciako, formalo thaj na-formalo, sar vi te sitjuven te ramon (lekharen) thaj te ginaven, te astaren sa lačhipa katar komunitetoske servisura;
(e) Organizuin korko-žutimaske grupe thaj ko-operacie thaj kade te astaren egalutnipe ande relacia ekonomikane šaipenca perdal butjaripe vaj korko- butjaripe;
(f) Astaren than/ participirin ande sa komunitetoske aktivitetura;
(g) Astaren agrikulturake kreditura vaj love save len pes udžile, marketing servisura, lačhi tehnologia thaj egalutno tretmano pala phuv thaj phuvjake/agrare nevipa (reforme) sar vi ande neve bešimaske thaneske;
(h) Astaren lačhe dživdimaske šaipa/ kondicie, specilo lačhe dživdimaske šaipa ande relacia bešimaske thanesa ande savo si pani, elektriciteto kaj si paše transporto thaj kaj si komunikacia.
KOTOR IV
Artiklo 15
1. E Thema save somnisarde e Konvencia trubun te den piro glaso pala egaliteto maškar murša thaj džuvlja anglal o zakono.
2. E thema save somnisarde e Konvencia trubun te den piro glaso e džuvljenge, ande civile butja, legalo kapaciteto savo si egalutno e kapaciatetosa savo astaren e murša sar vi egalutne šaipa te utilizin kadale kapacitetura. Specialo, trubun te den džuvljange egalutne čačipa te keren kontraktura pala administracia (te aven šerutne) e barvalipenca (property) thaj maj palal trubun te astaren egalutno tretmano pe sa levelura e procedurako anglal krisura.
3. E Thema save somnisarde e Konvencia khatane vazde opre kaj sa e kontraktura thaj aver private instrumentura legale efektosa save kamen te ciknjaren legalo kapaciteto e džuvljengo trubun te mudaren pes/ phagaven pes.
4. E Thema save somnisarde e Konvencia trubun te den piro glaso pala murša thaj džuvlja te aven len egalutne čačipa anglal o zakono ande relacia pala miškipe e manušengo sar vi sloboda te korkore alosaren lengo bešimasko than.
Artiklo 16
1. E Thema save somnisarde e Konvencia trubun te keren lačhe aktivitetura te phagaven diskriminacia mamuj džuvlja ande relacia e prandimasa thaj familiake relacienca thaj specialo trubun te žutin, pe baza egalitetoski maškar murša thaj džuvlja:
(a) Egalutne čačipa pala prandipe (marriage);
(b) Egalutne čačipa te pire vojasa thaj mangipasa vareko prandil pes;
(c) Egalutne čačipa thaj responsabiliteto kana del pes ando prandipe (marriage);
(d) Egalutne čačipa thaj responsabilitetura maškar murša thaj džuvlja kana si len khetane čhavorre, bi-diferenciako si len vaj naj len love, ande butja save keren pes pala lenge čhavorre, vi o dad vi e dej trubun te aven šerutne;
(e) Egalutne čačipa te keren dicizji slobodo sode čhavorre ka avel len sar vi te si len akseso (te šaj dikhen) pala informacie, edukacia thaj šaipe te astaren gasave čačipa/ xakaja;
(f) Egalutne čačipa thaj responsabilitetura ande relacia pala decizji ko ka lel sama pe čhavorre (guardianship), thaj adoptacia e čhavorrengi, vaj gasavo felo e instituciengo kaj gasave konceptura dživdinen ande nacionalo legislacia; ande sa e kazura intereso e čhavorrengo trubul te avel maj vasno;
(g) Egalutne personale čačipa/ xakaja sar Rrom thaj Rromnji (husband and wife), khetane lenge čačipenca te alosaren familiako anav, profesia thaj okupacia;
(h) Egalutne čačipa pala liduj manuša save si prandime (murš thaj džuvlji) kana si pučipe pala godo kasko si o barvalipe, pala khetane butja kaj si kerdine e love, administracia/ šerutnipe, utilizacia thaj plano ande relacia e barvalimasa (property) vaj bi lovengo vaj pala e love.
2. Angrustipe (the betrothal) thaj prandipe e cikne čhavorrengo či trubul te astarel legalo efekto, thaj trubun te keren pes e aktivitetura, khetane e legislaciasa, te kerel pes decizji so si maj cerra (minimum) berša pala prandipe thaj maj palal trubul te kerel pes registracia e prandimaski ando jekh oficialo registro.
KOTOR V
Artiklo 17
1. Po drom te dikhel pes sode baro anglunipe/ progreso si kerdino ande relacia implementaciasa kadale Konvenciako trubul te kerel pes Komiteto pala Phagavipe/ Eliminacia e Diskriminaciako mamuj Džuvlja (maj dur ando teksto Komiteto) savo ka intjarel ande peste, pe vrama kana e Konvencia astarel čači zor, dešuoxto thaj , kana kerel pes ratifikacia pala Konvencia inke katar tranda thaj pandž Thema save si membrura/ džene, biš thaj trin sikavne manuša saven si baro moralo, thaj kompetencie ande aktivitetura save si pučhardine e Konvenciasa. E sikavne manuša (ekspertura) trubun te aven alosardine katar e Thema save si membrura (džene) thaj andar e Thema save si membrura. Kadale manuša trubun te žutin lenge personale kapacitetosa, trubun te aven andar diferente geografikane regionura thaj te reprezentuin diferente/ averčhande forme e civilizaciake sar vi principalo legalo sistemo.
2. E Komitetoske membrura trubun te aven alosardine pe jekh garavdino alosaripe katar e lista/ lil pe savo si dinde sa e nominacie katar opre sikadine Thema. Svako Them šaj kerel nominacia pala jekh manuš savo si andar lengo Them.
3. Maj angluno alosaripe trubul te avel šov čhon katar o djes kana e Konvencia avili pe čači zor (entry into force). Maj cerra trin čhona katar svako alosaripe o Generalo Sekretari Jekhethaneske Naciengo (UN) trubul te bičhalel jekh lil e Themenge save si membrura, ande savo ka akharel len te den piri nominacia ande duj-čhoneski vrama. O Generalo Sekretari trubul te kerel lista e anavenca (e anva džan sar e semnura katar Alfabeta) save si nominuime khetane e Themenca save die lengi nominacia thaj maj palal gasavo lil/ lista o Generalo Sekretari musaj te bičhalel opre sikadine Themenge.
4. Alosaripe (Elekcia) Komitetoske membrurengo trubul te kerel pes po kidipe e Themengo save si membrura pal savo kerda o Generalo Sekretari Jekhethaneske Naciengo. Pe godo kidipe, pe savo duj trito kotor e Themengo šaj kerel kvorum, e manuša save si alosardine pala Komiteto si godola save astarde maj baro numbri e glasurengo so si majoriteto e glasurengo katar e Thema save godo djes bešle gothe thaj alosarde.
5. Komitetoske mebrura trubun te alosaren pes pe štar beršengi vrama. Kana nakhen duj berša, inja membrura agorisarde piri vrama pala bešipe ando Komiteto; So maj sigo, kana nakhel angluno alosaripe, anava kadale 9 membrurengo trubu te alosaren pes pe lutria (loto) katar šerutno manuš andar Komiteto.
6. Alosaripe inke (vadži) 5 Komitetoske dženengo (membrurengo) trubul te keren pes ande relacia paragrafurenca 2, 3 thaj 4 kadale Artiklosko, dikhimasa pe 35-to ratifikacia. Vrama pal 2 katar 5 mambrura pala save akana vakardam nakhel pala duj berša, anava kadale 2 dženengo alosaren pes pe lutria (loto) katar šerutno manuš andar o Komiteto.
7. Te vareko musaj korko-vojasa te džal andar o Komiteto (si nasvalo vaj si les aver problemura), e Thema kaske membrura musaj te džan andar Komieto, trubun te den anav avere ekspertosko (sikavene manušeko) andar godo Them savo maj palal o Komiteto ka mukel andre.
8. Komitetoske Membrura (džene) trubun, muklipasa Generale Kongresosko te astaren pokin (love) katar Jekhethaneske Nacie pe gasavi vrama thaj gasave kondicienca sar o kongreso anel decizji, gindosa sode si vasne /importante e Komitetoske obligacie thaj responsabilitetura.
9. Generalo Sekretari Jekhethaneske Naciengo trubun te den sa so trubul e Komitetoske po drom te o Komiteto kerel sa so trubul ande relacia kadale Konvenciasa.
Artiklo 18
1. E Thema save si membrura lie pe peste obligacia te den e generale sekretareske UN-engo, pe Komitetoski analiza/ dikhipe, raporto pala legislacia, juristikane, administrative vaj aver aktivitetura save von adoptuisarde /lie te den efekto e paragrafurenge andar kadi Konvencia pala progreso savo si kerdino ande relacia pala:
(a) Jekh berš sar e Konvencia avili pe čači zor katar varesavo Them;
(b) Maj cerra/ minimum pe svako štarto berš thaj maj dur kana o Komiteto godo kamel.
2. E Raportura šaj sikaven faktora thaj pharipa save si po drom te astaren pes e obligacie katar kadi Konvencia.
Artiklo 19
1. O Komiteto trubul te kerel pire zakonura thaj procedure.
2. O Komiteto trubul te alosarel pire oficira (butjarne) pe duj beršengi vrama.
Artiklo 20
1. O Komiteto trubul te kerel kidipa save trubun te keren pes pe duj kurke po berš po drom te keren analiza/ te dikhen e raportura save si dinde ande relacia Artiklosa 18 andar kadi Konvencia.
2. Kidipa e Komitetoske trubun te keren pes ande Jekhethaneski Unia vaj po aver lačho than sar godo o Komiteto vazdel opre (amandmano, statuso e ratifikaciako).
Artiklo 21
1. O Komiteto trubul, perdal Ekonomikano thaj Socialo Konzilo, te del beršesko raporto Generale Kongresoske Jekhethaneske Naciengo pala pire aktivitetura thaj šaj kerel sugestie sar vi generale rekomodacie (turvinjipa) save si bazirime pe raportoske informacie thaj informacie astardine katar e Thema save si membrura. Gasave sugestie thaj generale rekomodacie trubun te aven šuvdine ando Komitetosko raporto khetane e komentarenca, te si, katar e Thema save si membrura.
2. Generalo Sekretari Jekhethaneske Naciengo trubul te bičhalel e Komitetosko raporto e Komisiake pala Statuso e Džuvljengo.
Artiklo 22
Speciale agencie trubun te aven alavardine (nominuime) te aven reprezentuime kana kerela pes analiza implementaciaki e paragrafurengo kadale Konvenciako sar pharipe ando fremo lenge aktiviteturengo. O Komiteto šaj akharel speciale agencie te den raporto pala implementacia e Konvenciaki ande relacia e aktiviteturenca kaj si problemo ando fremo lenge aktiviteturengo.
KOTOR VI
Artiklo 23
Khanči ande kadi Konvencia thaj ande Konvenciake paragrafura či trubul te avel problemo (pharipe) po drom te astarel pes egaliteto maškar murša thaj džuvlja:
(a) Vi kana si problemo ande legislacia e Themeski savi si membro;
(b) Vi kana si aver maškar-themutni Konvencia, krisi vaj kontrakto ando Them savo si membro, so šaj phagavel šaipa kadale Konvenciako.
Artiklo 24
E Thema save si membrura lie pe peste obligacia te adoptuin (len) sa e aktivitetura po nacionalo levelo kasko ares si te realizuin pes e čačipa save sikaven pes ande kadi Konvencia.
Artiklo 25
1. Kadi Konvencia si putardi pala semno (signatura) sa e Themenge ande sasti luma.
2. Generalo Sekretari Jekhethaneske Naciengo del piri vorba thaj pakiv sar depozito pala kadi Konvencia.
3. Kadi Konvencia si subjekto pala ratifikacia. Ratifikaciake instrumentura trubun te aven bičhaldine (depozito) Generale Sekretareske Jekhethaneske Naciengo.
4. Kadi Konvencia trubul te avel putradi pala svako Them te del andre. Dinipe andre (participacia) kerel pes instrumentoske depozitosa savo del pes generale Sekretareske Jekhethaneske Naciengo.
Artiklo 26
1. Rodipe pala revizia (redikhipe) kadale Konvenciako šaj avel kerdini ande svako vrama katar svako Them savo si membro, kade kaj rodel pes ando jekh ramosarimasko lil kava šaipe katar Generalo Sekretari Jekhethaneske Naciengo.
2. Generalo Kongreso Jekhethaneske Naciengo trubul te kerel decizji kamel vaj na te nevljarel vareso ande Konvencia kana kava rodel varesavo Them savo si membro.
Artiklo 27
1. Kadi Konvencia trubul te avel pe čači zor trandato djes katar o djes kana si dindo o depozito Generale Sekretareske Jekhethaneske Nacienge bištone instrumentosko ratifikaciako (accession).
2. Pala svako Them ratifikacia kadale Konvenciako, vaj dženutnipe teljarel (startuil) kana del pes o depozito bištone instrumentosko e ratifikaciako vaj lethanipasko, e Konvencia trubul te avel pe čači zor po trandato djes katar o djes kana si dindo o depozito pire korko-instrumentosko e ratifikaciako vaj lethanipasko.
Artiklo 28
1. Generalo Sekretari Jekhethaneske Naciengo trubul te astarel thaj te del sa e Themenge o teksto rezervaciengo kerdino katar Thema ande vrama e ratifikaciaki vaj lethanipaski.
2. Rezervacia savi naj kompatibilo thaj po jekh drom gindosa kadale Konvenciako ka phagavel pes.
3. E Rezervacie šaj cirden pes ande svako vrama kade kaj ka kerel pes notifikacia savi ka bičhalel pes Generale Sekretareske Jekhethaneske Naciengo, savo maj palal trubul te informišil sa e Thema save si membrura. Gasavi Notifikacia trubul te astarel efekto po djes kana si astardini (received).
Artiklo 29
1. Svako či-xatjaripe maškar duj vaj maj but Thema save si membrura ande relacia interpretaciasa (xatjarimasa) kadale Konvenciako, trubul katar kadale Thema te avel phagardino kade kaj ka kerel pes lil savo maj dur ka džal pe arbitraža (krisipe). Te ande šov kurkeski vrama katar o djes kana roda pes arbitraža e Thema maškar peste či xatjaren pes thaj naj lošale e decizjasa savi kerda pes pe arbitraža, jekh katar kadala Thema šaj džal po Maškarthemutno Čačimasko Krisi.
2. Svako Them, savo si membro šaj ande vrama kana semnil vaj ratifikuil kadi Konvencia, šaj phenel kaj naj les dar katar paragrafo I kadale artiklosko. Vi aver Thema save si membrura či trubun te aven phagardine kadale paragrafosa gindimasa po respekto savone Themese savo si membro thaj savo kerda gasavi rezervacia.
3. Svako Them savo kerda rezervacia ande relacia paragrafosa 2 kadale Konvenciako šaj ande svako vrama cirdel kadi rezervacia kade kaj ka kerel notifikacia Generale Sekretareske Jekhethaneske Naciengo.
Artiklo 30
Kadi Konvencia, Arabikano, Kinezikano, Anglikano, Francikano, Rusikano thaj Espanikano teksto, si sa egalutne thaj autentikane (čače). Gasavi Konvencia, savi si nakhadini pe sa opre sikadine čhiba, trubul te bičhalel pes sar depozito Generale Sekretareske Jekhethaneske Naciengo.
