Dokumento/Čarteri Europake Politikane partiengo pala na-rasistikano societato/amalipe

27 May 2004

Foro Utrecht, 28-to Februari 1998-to berš

Romani-language translation of the Charter of European Political Parties for a Non-Racist Society. The Charter is a non-binding document affirming the will of political parties joining the document to work in the spirit of human rights and anti-racism, and to refuse to undertake activities which foster prejudice, hostility or division among people of different ethnic or national origins or religious beliefs. A list of political parties to have joined the Charter as of November 2003 is appended at the end of the Charter.

Amen,demokratikane politikane partie andar i Europa,

Gindosa, pala maškarthemutne manušikane čačimaske instrumenturasave si somnime thaj ratifikuime katar amare thema save si membrura Europake Uniake, specialo andi relacia Jekhethaneske Nacienge Konvenciako pala Phagavipe/Eliminacia svakone formako Rasistikane Diskriminaciako,

Gindosa, pala artiklo/kotor 1 kadale Konvenciako, savo kerel definicia/sikavel so si kodo rasistikani diskriminacia sar “...svako distinkcia, ekskluzia, restrikcia vaj protekcia savi si bazirime pe rasa, kolori,vica/fela vaj nacionalo thaj etnikani bučimkasko ares si vaj efekto te phagavel/kerel eliminacia vaj te kovljarel pindzaripe, linipe thaj utilizacia pe egalutni baza/fundo manušikane čačimaski thaj fundamentale slobodengi po politikano, ekonomikano, socialo, kulturako vaj aver tereno publikane dzivdimasko ...”,

Gindosa pe angluno vakaripe/preambula Europake Dokumentosko ande savo e thema save si membrura Europake Komunitetosko vazde opre kaj trubun te butjaren khetane te keren promocia/te sikaven demokratiaki pe baza fundamentale čačipengi save si pindzardine ande maj bare zakonura e themenge save si membrura, andi Europaki Konvencia pala protekcia/arakhipe Manušikane Čačipengo thaj Fundamentale Slobodengo thaj Europake Sociale Dokumentosko/Čarterosko,

Gindosa, pala o kontrakto andar foro Amsterdam savo na del šaipe Europake Komunitetonge te “...keren lačhe akcie po drom te phagaven thaj te maren pes mamuj diskriminacia savi si bazirime pe ... rasistikani vaj etnikani bučim, religia vaj patjavipe/belief ...” thaj zurarel/del zor politikake thaj juristikane kooperaciake ando fremo Europake Uniako pala prevencia thaj phagavipe rasizmosko thaj ksenofobiako,

Pindzaripasa, kaj si e fundamentale čačipa sar phangline ande e maškarthemutne čačipaske instrumentura somnime thaj ratifikuime katar thema membrura Europake Uniake intjaren ande peste čačipe pala slobodo thaj korkorevojako politikano vakaripe/vorba thaj debata,

Gindosa, kaj andi relacia kadale egalutne maškarthemutne manušikane čačipaske instrumenturenca politikane slobode naj absolute andi relacia egalutne fundamentale čačipasa te aves protektuime mamuj rasistikani diskriminacia thaj godolese/vašodi politikane slobode našti aven mukline te von naj godo so trubun te aven/vaj te si varekastar bilačhe xatjardine andi relacia e rasasa, kolorosa, etnikane bučimosa vaj nacionalitetosa vaj areslimasa te astaren pes simpatie/kamipe katar elektoratura,

Gindosa, pala speciale aktivitetura thaj responsabilitetura politikane partiengo sar aktora ande demokratikane politikane procesura, save protektuin/arakhen, keren artikulacia thaj len pe peste sa pharipa pala fundone principura demokratikane societatosko; arakhipe thaj dinipe e platformako pala diskusia pe teme/issues kaj šaj aven diference ando gindipe, integracia averčhande gindipengo ando proceso keripasko politikane decizjako, thaj kade opril/či del šaipe e societatoske te phagavel čingara/konfliktura pala intereso thaj gindipa averčhande/diferente sociale grupe maj but maškar dialogo deso maškar te muken avri o konflikto; keripe/alosaripe thaj selekcia e reprezentanturengo pe difefrente levelura pala aktivo participacia/lethanipe ande plitikane procesura,

Gindosa, kaj slobodo utilizacia jekhe politikane čačipasko šaj thaj musaj te dzal katar vast dzi kaj vast zurale kamipasa thaj mangipasa e principurengo pala na-diskriminacia sar vasne kotoresko ando demokratikano proceso,

Gindosa, maj dur kaj reprezentacia e etnikane minoriteturenge grupengo ando politikano proceso integralo thaj vasno kotor demokratikane procesurengo, vi godolese kaj e politikane partie trubun vaj musaj te maren pes po drom te aven refleksia e societatoski,

Tradel (del obligacia) korkore amenge te maj dur džas po drom te astaras speciafikane principura pala lačhi praksa:

● Te arakhas/protektuis fundone/bazikane manušikane čačipa/xakaja thaj demokratikane principura thaj te čhudas svako forma rasistikane violenciako/čaikamipasko, ispidipe/tradipe pe rasistikano čikamipe thaj harazmento sar vi svako forma rasistikane diskriminaciako.

● Te či das te sikavel pes, te publikuin pes vaj te si publikuime, te distribuin pes vaj te garantuin pes ande svako konteksto gindipa thaj pozicie save miškin opre/stir up vaj save akharen pe čikamipa/prejudices, vaj katar save adžukarel pes te miškin opre po bilačhipe vaj te akharen po čikamipe/prejudices, pharavipe maškar manuša katar averčhande/diferente etnikane vaj nacionale bučima/origin vaj religikane patjavipa, vaj te aven andi konekcia varesave rasistikane xatjaripasa maškar korkore piri kategoria.

● Te lel pes sama, te del pes responsabiliteto thaj amalipe kana kerel pes varesavi politikani buti savi si andi relacia pala e teme save si vasne kadale grupenge thaj te našel pes katar lengo ladzavipe.

● Te našel pes katar svako forma politikane amalipasko vaj kooperaciako pe sa levelura e politikane partienca save traden vaj kamen te traden po vazdipe thaj buxljaripe etnikane čikamipasko sar vi rasistikane čikamipasko.

● Te dzal pes thaj te kerel pes amalikani/fer reprezentacia opre sikadine grupengo pe sa levela e partiengi speciale responsabilitetosko pala partiako šerutnipe/leadership, te kerel pes stimulacia thaj te zutil pes te alosaren pes/regrutuin pes e kandidatura katar gasave grupe pala politikane funkcie sar vi pala membripe/membership.

● Maj dur te kerel pes obligacia pala keripe lačhe akciako po drom te del pes zor te sa manuša save butjaren vaj save khetanin pes maškar peste po drom te keren lačho rezultato pe politikane alosaripa/elekcie vaj aver aktivitetura trubunl te avel lenge ando gindo te len sama pe opre ramosardine/skrinisardine principura.

Background

O ramosaripe/skrinisaripe ande kava dokumento/Čarteri si sugestia dindi katar EU Konsultativo Komisia pala Rasizmo thaj Ksenofobia pala politikane partie andi i Europaki Unia. Kava ramosaripe/skrinisaripe savo si lindo (adoptuime) katar komisia po 5-to Decembro 1997-to berš, sasa xurdes thaj cerra pharuvdini (nevljardini) pe konferencia savi akharda pes-politikane partie thaj na-diskriminacia savi si kerdini ando foro Utrecht, them Nederlandia, katar 26-28 Februari 1998-to berš. Pe kadi konferencia reprezentantura katar štarvardeš politikane partie andar thema save si membrura Europake Uniako sesa prezentuime, sar vi reprezentantura katar šerutne Na-Governoske Organizacie (NGO) sar vi indepedante ekspertura katar thema save si membrura.

Signatories Charter

EU signatora/ko somnisarda o lil

Dokumento/Čarteri Europake Politikane Partiengo vaš na-rasistikano societato

1. AUSTRIA

Die Grünen - Zeleno Partia
Liberales Forum - Liberalo Forumo
Sozialdemokratische Partei Österreichs - Austriaki Socialo Demokratikani Partia (SPÖ)

2. BELGIA

Parti Socialiste - Socialistikani Partia (PS)
Parti Réformateur Libéral - Liberalo Reformikani Partia (PRL)
Anders gaan Leven - Flemish Zeleno Partia (AGALEV)
Ecolo - Walloon Zeleno Partia
Parti Social Chrétien - Kristiano Socialistikani Partia (PSC)
Socialistische Partij - Sicialistikani Partia (SP)
Christelijke Volkspartij - Kristiano manušengi Partia (CVP)
Volksunie -Vlaamse Vrije Democraten - Manušengi Unia - Flemikane Slobode Demokratura (VU)
Frankofono Demokratikano Fronto - Front Démocratique des Francophones (FDF)
Mouvement des Citoyens pour le Changement (MCC)
Vlaamse Liberalen en Democraten - Flemish Liberals and Democrats (VLD)

3. Dania

Socialdemokratiet - Socialo Demokratikani Partia

4. FINLANDIA

Suomen Sosialdemokraattinen Poulue - Finlandiaki Socialo Demokratikani Partia (SDP)
Suomen Keskusta - Finlandiaki Centroski Partia (KESK)
Kansallinen Kokoomus - Nacionalo Koaliciaki Partia (KOK)
Vasemmistoliito - Stungo Aliansa
Vihreä Liitto - Finlandiaki Zeleno Partia (VIHR)
Svenska Folkpartiet/Ruotsalainen Kansanpuolue - Švedikani Manušengi Partia (SFP/RKP)
Suomen Kristillinen Liito - Finlandiaki Kristiano Aliansa ( SKL)
Liberaalinen Kansanpuolue - Liberalo Manušengi Partia (LKP)
Nuorsuomalainen Puolue - Ternengi Finlandiaki Politikani Partia (NOURS)
Remonttiryhmä - The Reformikani Grupa
Perussuomalaiset - E Čače Finlandura

5. FRANCIA

Parti Socialiste - Socialistikani Partia (PS)
Parti Communiste français - Francikani Komunistikani Partia (PCF)

6. GERMANIA

Bündis 90/ Die Grünen - Aliansa 90/ E Zelene
Sozialdemokratische Partei Deutschlands - Socialo Demokratikani Partia e Germaniaki (SPD)
Freie Demokratische Partei -Die Liberalen - Slobodo Demokratikani Partia - E liberalura (FDP)

7. GRECIA

Prasini Politiki - Zeleno Politika
Synaspismos tis Aristeras kai tis Proodou - Koalicia pala stungo rig thaj anglunipe/progreso (SYN)
Panellinio Socialistiko Kinima - Panhelenikano Socialistikano Miškipe (PASOK)
Nea Demokratia - Nevi Demokratia (ND)

8. IRELANDIA

Fine Gael
E Laburikani/butjarni Partia

9. ITALIA

Democratici di Sinistra - Demokratura e stungo rigako (DS)
Socialisti Democratici Italiani - Italiake Demokratikane Socialistura (SDI)
Federazione dei Verdi - E Zelenenongi Federacia

10. LUXEMBOUGO

Parti Ouvrier Socialiste Luxembourgeois/
Luxemburger Sozialistische Arbeitspartei -
Socialistikani Butjarnengi Partia andar o Luxemburg (POSL-LSAP)
Parti Chrétien - Social du Luxembourg/Christlisch - Soziale Volkspartei Luxemburgs -
Kristiano Socialistikani Partia andar o Luxemburg (CSV)
Demokratesch Partei/Parti Democratique - Demokratikani Partia (DP)
Déi Gréng - E Zelene
Aktionskomitee fir Demokratie a Rentegerechtegkeet/
Comité d’Action pour la Démocratie et la Justice Sociale (ADR)
Déi Lénk/Die Linken/La Gauche - Pe stungo rig
Kommunistische Partei Luxemburgs/Parti Communiste Luxembourgeois - Komunistikani Partia andar o Luxemburg (KPL/PLC)

11. NEDERLANDIA

Partij van de Arbeid - Laburistikani Partia (PvdA)
Christen Democratisch Appčl - Kristiano Demokratikani Partia (CDA)
Volkspartij voor Vrijheid en Democratie - Liberalo Partia (VVD)
Democraten 66 - E Liberalura 66 (D66)
Groen Links - Zeleno Stungo Rigaki Partia

12. PORTUGAL

Partido Socialista - Socialstikani Partia (PS)
Partido Social Democrata - Socialo Demokratikani Partia (PSD)

13. ESPANJA/Španjoliko Them

Partido Socialista Obrero Espańol - Španjolikani Socialistikani Butjarnengi Partia (PSOE)
Izquierda Unida - Khetane Stungo (IU)
Eusko Alkartasuna - Baskiaki Nationalo Demokratikani Partia
Unió Valenciana - Valensiaki Unia (UV)
Partido Andalucista - Andaluziaki Partia
Coalición Canaria - Kanariaki Koalicia
Unió Democrática de Catalunya - E Kataloniaki Demokratikani Unia (UDC)

14. ŠVEDIA

Socialdemokratiska Arbetarepartiet - Socialistikani Demokratikani Butjarnengi Partia (SAP)
Folkpartiet Liberalerna - Liberal People’s Party

15. UNITED KINGDOM/ANGLIA

Nationalistikani Partia andar i Škotia (SNP)
Laburistikani/Butjarimaski Partia
Conzervativo Partia
Angliaki thaj Welsoski Zeleno Partia
E Liberale/Slobode Demokratura
Socialo Demokratikani thaj Laburistikani Partia (SDLP)
Aliansaki Partia pala Opruni/ Nothern Irelandia

16. EUROPAKE POLITIKANE PARTIE

Europake Liberalura, Demokratura thaj Reformaciaki/nevljarimaski Partia (ELDR)
Partia e Europake Socialisturengi (PES)
Europaki Federacia pala Zelene Partie (EFGP)
Europako Parlamento, Ex Prezidento José Maria Gil-Robles
Europako Parlamento, O Vice-prezidento Luis Marinho
Parlamentaro Grupa pala Europake Manušengi Partia (EPP Group)
Parlamentaro Grupa e Europake Socialisturengi (PSE Group)

Politikane Partie save somnisarde o dokumento/cˇarteri katar na-EU (Europake Uniake) Thema

1. CYPRUS

Kinima Oikologon Perivallondisten - E Cyprus Zeleno Partia

2. ČEHIKANI REPUBLIKA

Komunistická strana Cech a Moravy - Komunistikani Partia katar Bohemia thaj Moravia (KSCM)
Ceská Strana Sociálne Demokratická - Čehikani Socialistikani Demokratikani Partia (CSSD)

3. ESTONIA

Moodukad - Moderates

4. HUNGARY/UNGRIKO THEM

Magyar Szocialista Párt - Ungrikani Socialistikani Partia (MSZP)

5. LITHUANIA

Lietuvos Socialdemokratu Partija - Litvaniaki Socialistikani Demokratikani Partia (LSDP)

6. MALTA

Partit Laburista - Laburikani/Butjarimaski Partia andar i Malta (MLP)

7. ROMANIA

Partidul Democrat - Demokratikani Partia (PD)

8. SAN MARINO

Partito Socialista Sammarinese - Socialistikani Partia andar San Marino (PSS)

9. SLOVAKIA

Sociálnodemkratická strana Slovenska - Socialistikani Demokratikani Partia andar i Slovakia (SDSS)

10. SLOVENIA

Zdruzena lista socialnib democratov - Khetanimaski Lista/lil pala Sociale Demokratura (ZLSD)

11. SVICERLANDIA

Sozialdemokratische Partei der Schweiz/Parti Socialiste Suisse/Partito Socialista Svizzera - Socialistikani Partia andar i Svicerlandia (SP/PS)